• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آيه نبأ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: نبأ (ابهام‌زدایی).


آیه نَبأ به آیه ۶ سوره حجرات، دلیل قرآنی حجیت خبر واحد اطلاق می‌شود.



آیه نَبأ، از آیاتی است که اصولیون از دیرباز برای حجیت خبر واحد به آن تمسک نموده‌اند. در این آیه آمده است:
﴿یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَة فَتُصْبِحُوا عَلی ما فَعَلْتُمْ نادِمِینَ﴾؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرگاه فاسقی برای شما خبر آورد بر شما واجب است درنگ و جستوجو کنید تا مبادا از روی نادانی به گروهی آسیب رسانده و از کرده خود پشیمان شوید».


اصولیون از چند لحاظ به این آیه استدلال نموده‌اند:
- از لحاظ مفهوم شرط ؛
- از لحاظ مفهوم وصف ؛
- از لحاظ مناسبت عرفی بین فسق و تبیّن.
برای نمونه، کسانی که از لحاظ «مفهوم شرط» به آیه نَبأ بر حجیت خبر واحد استدلال نموده‌اند، چنین می‌گویند:
در منطوق آیه، وجوب تبیّن درنگ و جستوجو پیرامون صحت خبر به فاسق بودن مخبر مشروط شده است. مفهوم این جمله شرطی آن است که اگر غیر فاسق خبری را برای شما آورد، جستوجو درباره صحت مضمون آن لازم نیست و می‌توانید به آن عمل نمایید و در نتیجه، خبر واحد شخص غیر فاسق حجت است.
[۱۶] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۰، ص۴۱۵-۲۶۳.





۳.۱ - دلیل حجیت خبر واحد

به آیه «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَینُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ ...» از طریق مفهوم وصف و شرط، بر حجیت خبر واحد و عدم حجیت خبر فاسق در شهادت و نقل حدیث استناد شده است.

۳.۱.۱ - مفهوم وصف در آیه نبأ

مفهوم وصف بدین معنا است كه مفاد آیه، وجوب تبین و تحقیق از خبر فاسق در مقام عمل به آن است كه مفهوم آن، عدم وجوب تبین از خبر غیر فاسق است.

۳.۱.۲ - مفهوم شرط در آیه نبأ

مفهوم شرط نیز بدین معنا است كه وجوب تبین از خبر، مشروط به اخبار فاسق از آن است، و با انتفاء شرط، مشروط نیز منتفی مى‌شود. در نتیجه، تبین از خبر غیر فاسق واجب نخواهد بود.
البته نسبت به استدلال‌هاى یاد شده در کتب اصول فقه مناقشاتى شده است.


۱. حجرات/سوره۴۹، آیه۶.    
۲. حایری، عبد الکریم، دررالفوائد، ج۲، ص۴۷.    
۳. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۹۶-۲۹۸.    
۴. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۲۷۵.    
۵. فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۴، ص۲۶۱-۲۷۹.    
۶. انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، ج۱، ص۲۵۴-۲۷۷.    
۷. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۷۵-۷۲.    
۸. حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۳، ص۲۱۹-۲۱۸.    
۹. صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۱۵۶-۱۵۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۲، ص۴۴۶-۴۳۷.    
۱۱. مشکینی، علی، تحریرالمعالم، ص۱۶۶.    
۱۲. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۱۶۴.    
۱۳. مجاهد، محمد بن علی، مفاتیح الاصول، ص۳۵۵-۳۵۴.    
۱۴. موسوی بجنوردی، محمد، مقالات اصولی، ص۳۱-۳۰.    
۱۵. سبحانی تبریزی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، ص۱۶۲-۱۶۵.    
۱۶. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۰، ص۴۱۵-۲۶۳.
۱۷. حجرات/سوره۴۹، آیه۶.    
۱۸. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۹۶-۲۹۸.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۲، برگرفته از مقاله «آیه نبأ».    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۲۰۸.    






جعبه ابزار