آموزش قرآن به کودک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق نقل روایات از جمله حقوق
فرزند بر
پدر این است که
به او
قرآن کریم بیاموزد. علاوه بر توصیه
به‌یادگیری
قرآن، تعلیم
قرآن به کودکان نیز یکی از حقوق آنان شمرده شده و
خداوند برای تشویق
والدین به آموزش
قرآن به
کودکان اجر و پاداش معنوی فراوانی قرار داده است.
البته در آموزش مفاهیم اعتقادی و معرفتی، باید رعایت ظرفیت عقلی و احساسی
کودکان بشود، تا سبب دلزدگی و
ضرر به روان
کودک نشود.
قرآن کریم ارزنده‌ترین کتاب الهی و مصدر و اساس
احکام شریعت اسلام است، این کتاب مقدس حاوی تمام نیازمندی‌های بشر، در اعتقادات،
عبادات،
معاملات، امور تربیتی و اقتصادی و اجتماعی، و
به‌طور کلی آن‌چه بشر در حیات مادّی و معنوی خود بدان نیاز دارد، می‌باشد.
در
جامعیت این کتاب شریف،
خداوند می‌فرماید: ما در این کتاب، هیچ‌چیز را فروگذار نکردیم. «مَّا فَرَّطنَا فِی الکِتَابِ مِن شَیءٍ
» یعنی تمام اموری که مربوط
به هدایت و
تکامل انسان است در آن وجود دارد، منتها گاهی
به‌صورت کلّی بیان شده، مانند دعوت
به آموزش هرگونه
علم و دانش، و گاهی
به جزییات هم پرداخته شده، مانند بیان بسیاری از احکام اسلامی و مسائل اخلاقی.
به هرحال، بر
پدر و
مادر، اولیای مدرسه، دانشگاه و
حکومت اسلامی لازم است،
کودکان و نوجوانان را
به قرآن و احکام آن آشنا سازند و با آموزش و ارتباط با این کتاب مقدس که
به منزله نور خدا در زمین است، اعتقادات دینی در قلبشان مستحکم نمایند، چرا که
قرآن مصدر و منبع اعتقادات اسلامی است و دستوراتش با
فطرت بشر سازگاری دارد؛ ارتباط و تغذیه معنوی
کودکان با
قرآن، آن‌ها را
به‌سوی
سعادت و تکامل سوق می‌دهد.
امام امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در یکی از خطبه‌هایش می‌فرماید:
قرآن را بیاموزید، زیرا
قرآن بهار قلبها است و از نور آن، صحّت طلب کنید، چرا که
قرآن شفای قلبها است و آن را نیکو
تلاوت کنید، زیرا ارزنده و نیکوترین قصه‌ها در
قرآن است. «تَعَلَّمُوا
القُرآنَ... فَاِنَّهُ رَبیعُ القُلُوبِ وَاستَشفُوا بِنُورِهِ فَاِنَّهُ شِفاءُ الصُّدُورِ...».
و
امام صادق (علیه‌السّلام) فرموده است: سزاوار است
مؤمن از
دنیا نرود، مگر این‌که
قرآن را بیاموزد یا در راه آموزش آن باشد،
یعنی تا زنده است برای فراگیری
قرآن کوشش نماید.
جالب این‌که، در روایات اسلامی تعلیم
قرآن به کودکان از حقوق آنان بر پدران معرّفی شده است.
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مقام برشمردن
حقوق فرزندان بر پدران، فرموده است: از جمله حقوق فرزند این است که
به او کتاب خدا را بیاموزد. «وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَی وَالِدِهِ... وَ یُعَلِّمَهُ کِتَابَ اللهِ وَ یُطَهَّرَهُ...» .
هم‌چنین امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) از جمله وظایف پدر نسبت
به فرزند خویش در کنار نام نیک و
تربیت شایسته او،
به تعلیم قرآن اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ یُعَلَّمَهُ
القُرآنَ».
و نیز خطاب
به امام مجتبی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: در اولین قدم برای تربیت تو، از تعلیم کتاب خدا و
تفسیر و تحقیق در مورد آن شروع کردم. «وَ اَن اَبتَدِئَکَ بِتَعلیمِ کِتَابَ اللهِ (عَزَّوَجَلَّ) وَ تَاوِیلِهِ...».
در روایات،
به منظور
تشویق و تحریض پدران و مادران برای انجام این مهم، اجر و پاداش معنوی خداوند در قبال آموزش
قرآن به فرزندان ذکر شده است. در تفسیری که منسوب
به امام عسکری (علیه‌السّلام) می‌باشد، آمده است: خداوند
به پدر و مادر پاداش فراوانی عنایت می‌کند، آنان با شگفتی سؤال می‌کنند، پروردگارا، این همه تفضّل درباره ما در قبال چیست؟ اعمال ما شایسته چنین پاداشی نبوده است، در جواب گفته می‌شود: این همه عنایت و
نعمت، پاداش شماست که
به فرزند خود
قرآن آموختید و او را
به دین اسلام بصیر و بینا نمودید.
لازم
به یادآوری است که در آموزش مفاهیم اعتقادی و معرفت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خاندان او و تعلیم
قرآن، باید رعایت ظرفیت عقلی و احساسی
کودکان بشود، وقتی
کودک به سن ادراک و
تمیز می‌رسد، باید در آموزش او از محسوس شروع کرده،
به‌سوی معقولات حرکت نمود، و حرکت باید از جزیی
به‌سوی کلّی و از ساده
به‌سوی پیچیده ترتیب داده شود. این روش از آموزش را در خود
قرآن شاهد هستیم که چگونه با بیان محسوسات و سؤال از آن‌چه در دسترس عموم است، انسان‌ها را پله
به پله تا مفاهیم بسیار پیچیده پیش می‌برد.
انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۵۵۶-۵۵۷، برگرفته از بخش «گفتاردوّم:اولویت‌های تعلیم و تربیت اسلامی نسبت به کودکان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۱۱/۵.
