کرم (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كَرَم (به فتح کاف و راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
کرامت،
سخاوت،
شرافت،
نفاست،
عزت و بزرگوارى است.
از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه:
• كَرِيم (به فتح کاف و کسر راء) به معنای جواد و سخى است.
• كَرِيمَة (به فتح کاف و کسر راء) به معنای شىء عزيز و نفيس است.
• تَكْرِمَة (به فتح تاء و سکون کاف) به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است.
• اَكَارم (به فتح الف و کاف) ظاهرا جمع كريم است ولى در لغت پيدا نشد.
كَرَم (مثل شرف) به معنی كرامت، سخاوت، شرافت، نفاست عزت و بزرگوارى است.
«اَلْكَرَمُ ضِدُّ
اَللُّؤْمِ»
و نيز آمده: «كَرَمَ اَلشَّىْءُ كَرَماً نَفْسَ وَ عَزَّ فَهُوَ كَريمٌ»
كريم به معنی جواد و سخى است.
كريمة به معنی شىء عزيز و نفيس است.
تكرمة به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است.
اكارم ظاهرا جمع كريم است ولى در لغت پيدا نشد.
برخی از مواردی که در «نهجالبلاغه» استفاده شده به شرح ذیل میباشد:
حضرت علی (علیهالسلام) در كلام بسيار عجيبى فرموده:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسي أَوَّلَ كَريمَة تَنْتَزِعُها مِنْ كَرائِمي وَ أَوَّلَ وَديعَة تَرْتَجِعُها مِنْ وَدائِعِ نِعَمِكَ عِنْدي.» يعنى «خدايا روح مرا اوّلين چيزى گردان از نعمتهاى عزيزى كه از من مىگيرى و اولين وديعهاى گردان از نعمتهاى وديعه خودت كه از من برمىگردانى.»
معنى اين سخن آن است كه
خدا مرا مريض نكند كه ماهها در رختخواب بمانم يا گوشم يا دستم يا بعضى از اعضايم از دستم برود و بعداً مرگ به سراغ من آيد، بلكه من را صحيح و سالم و كامل الاعضاء نگاه دار و به وقت
مرگ روحم را بگيرد و از دنيا ببرد.
درباره
رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرموده:
«وَ شَجَرَتُهُ خَيْرُ الشَّجَرِ نَبَتَتْ في حَرَم وَ بَسَقَتْ في كَرَم.» «شجره و نسل و خاندان او بهترين خاندان است كه در
حرم الهی روئيده و در بزرگوارى بلند شده است.»
و در وصف
انبیاء فرموده:
«وَ أَقَرَّهُمْ في خَيْرِ مُسْتَقَرّ تَناسَخَتْهُمْ كَرائِمُ الاَْصْلابِ إِلَى مُطَهَّراتِ الاَْرْحامِ.» «آنها را در بهترين قرارگاه قرار داده و از اصلاب بزرگوار به رحمهاى
پاک منتقل مىكرد.»
«وَ عَهْدَ وَصِيَّتِهِ إِلَيْهمْ... وَ الخُنوعِ لِتَكْرِمَتِهِ.» «
خداوند وصيت خويش را به
ملائکه بيان كرده در خاشع شدن به عظيم شمردنش.»
آن حضرت در تسليت به
اشعث بن قیس فرمود:
«إِنْ صَبَرْتَ صَبْرَ الاَْكَارِمِ وَ إِلاَّ سَلَوْتَ سُلُوَّ الْبَهَائِمِ» يعنى «اگر صبر كردى آن صبر آزادگان است و گرنه مانند حيوانات مصيبت را بالاخره فراموش خواهى كرد.»
•
قرشی بنایی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کرم»، ج۲، ص۸۹۹.