• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پی‌آمدهای آزاررسانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیه ۴۳ فاطر بازتاب حیله ورزی به دیگران را به خود انسان دانسته است؛ چنان‌که حسود نیز از حسادت خود زیان می‌بیندو شماتت کردن مؤمنان، دامنگیر شماتت‌کنندگان می‌شود.
[۴] الکافی، ج۲، ص۳۵۶.
[۵] ثواب الاعمال، ج۱، ص۲۴۷.




آیه ۲۶۲ بقره انفاق مال را در راه خدا درصورتی که با منّت و اذیّت همراه نباشد، سبب پاداش و رهایی از خوف و اندوه دانسته است: «اَلَّذینَ یُنفِقونَ... ثُمَّ لایُتبِعونَ ما اَنفَقوا مَنًّا و لاَ اَذًی لَهُم اَجرُهُم». از این آیه، به دلالت التزامی فهمیده می‌شود که اذیّت و منّت، پاداش انفاق را از بین می‌برد. برخی ازجمله «ثُمَّ لا یُتبِعونَ ما اَنفَقوا مَنًّا و لاَ اَذًی» که در ابتدای آن حرف تفریع «ثمّ» قرار گرفته، استفاده کرده‌اند که آیه، در مقام بیان تفاوت انفاق با ترک منّت و اذیّت (برتری ترک منّت و اذیّت بر انفاق) است.


آیه بعد سخن نیک یا بسنده کردن به دعای خیر و پوشاندن کاستی‌ها و نقاط ضعف دیگران را از کمک مالی همراه با آزار، بهتر دانسته است: «قَولٌ مَعروفٌ و مَغفِرَةٌ خَیرٌ مِن صَدَقَة یَتبَعُها اَذیً» چون چنین بخششی، نه برکت دنیایی و نه پاداش آخرتی را سبب می‌شود؛ درحالی‌که سخن نیک، کار پسندیده‌ای است که پاداش دارد.
[۹] مجمع البیان، ج۲، ص۶۴۸.
آیه ۲۶۴ بقره نیز منّت گذاشتن و آزار زبانی پس از کمک به دیگران را باعث از بین رفتن پاداش آن دانسته است: «یـاَیُّها الَّذینَ ءامَنوا لاتُبطِـلوا صَدَقـتِکُم بِالمَنِّ والاَذی». این عمل همچون انفاق ریایی و دروغین کافران، نابود می‌شود.
آیه ۵۷ احزاب اذیّت کنندگان خداوند و پیامبر را به نفرین الهی در دنیا و آخرت و عذاب خوارکننده بیم داده‌است.


در آیه بعد، از «اذیّت و آزار بی‌دلیل مؤمنان» به «تهمت و گناه آشکار» تعبیر شده است: «والَّذینَ یُؤذونَ المُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ بِغَیرِ مَا اکتَسَبوا فَقَدِ احتَمَلوا بُهتـنـًا و اِثمـًا مُبینـا» که با توجّه به آیات دیگر، این تهمت‌زنندگان، مشمول نفرین الهی هستند و عذاب خاص (ابتلا به بیماری‌گری) دامنگیرشان می‌شود.


در تفسیر «اذیّت» در این آیه، مواردی مانند عیب‌جویی،
[۱۵] جامع‌البیان، ج۲۲، ص۵۶.
اذیّت‌های زبانی
[۱۶] مجمع البیان، ج۸، ص۵۸۰.
و دروغ پراکنی به منظور ایجاد رعب و دلهره میان مسلمانان
[۱۷] مجمع البیان، ج۸، ص۵۸۰.
مطرح شده است. برخی از مفسّران اهل‌سنّت و شیعه ، این آیه را به بهتان‌زنندگان و آزاردهندگان علی (علیه‌السلام)
[۱۸] کشف الاسرار، ج۸، ص۸۸.
و اذیّت کنندگان علی و فاطمه (علیهماالسلام)
[۲۱] تفسیر قمی، ج۲، ص۱۷۱.
و برخی دیگر به تهمت‌زنندگان به عایشه
[۲۲] کشف الاسرار، ج۸، ص۸۸.
مربوط دانسته‌اند. قید «بِغَیرِ مَا اکتَسَبوا» در آیه، مواردی چون قصاص ، حدود و تعزیرات (اذیّت‌های مشروع) را خارج کرده است.
[۲۵] التفسیر الکبیر، ج۲۵، ص۲۲۹.
با توجّه به آیه ۵ صف به‌سبب اذیّت و آزار پیامبر انحراف از حق و محرومیّت از نعمت هدایت حاصل می‌شود.
[۲۷] المیزان، ج۱۹، ص۲۵۰.



۱. فاطر/سوره۳۵، آیه۴۳.    
۲. بحارالانوار، ج۷۰، ص۲۵۶.    
۳. نهج‌البلاغه، حکمت ۲۱۵.    
۴. الکافی، ج۲، ص۳۵۶.
۵. ثواب الاعمال، ج۱، ص۲۴۷.
۶. بقره/سوره۲، آیه۲۶۲.    
۷. الکشاف، ج۱، ص۳۱۱.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۶۳.    
۹. مجمع البیان، ج۲، ص۶۴۸.
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۶۴.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۶۵.    
۱۲. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۷.    
۱۳. نور/سوره۲۴، آیه۲۳.    
۱۴. الدرالمنثور، ج۶، ص۶۵۷.    
۱۵. جامع‌البیان، ج۲۲، ص۵۶.
۱۶. مجمع البیان، ج۸، ص۵۸۰.
۱۷. مجمع البیان، ج۸، ص۵۸۰.
۱۸. کشف الاسرار، ج۸، ص۸۸.
۱۹. الکشاف، ج۳، ص۵۵۹.    
۲۰. تفسیر ماوردی، ج۴، ص۴۲۳.    
۲۱. تفسیر قمی، ج۲، ص۱۷۱.
۲۲. کشف الاسرار، ج۸، ص۸۸.
۲۳. الکشاف، ج۳، ص۵۵۹.    
۲۴. المیزان، ج۱۶، ص۳۳۹.    
۲۵. التفسیر الکبیر، ج۲۵، ص۲۲۹.
۲۶. صف/سوره۶۱، آیه۵.    
۲۷. المیزان، ج۱۹، ص۲۵۰.



دائرة المعارف قران کریم جلد دوم، برگرفته از مقاله"اذیت"    




جعبه ابزار