پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب مفید
و ارزشمند
قرآنی از کتابهای اولیه در زمینه
علوم قرآنی به
زبان فارسی است که پس از
انقلاب اسلامی به قلم دکتر
رجبعلی مظلومی نگارش یافته است.
کتاب در ۴ جلد سامان یافته است.
در جلد اول تحت عنوان «سرگذشت
قرآن» به منشا پیدایش نام
قرآن و معانی آن،
زمان شروع
وحی و چگونگی آن، تدوین
قرآن طی دو مرحله حفظ
و کتابت
قرآن، نام شماری از حافظان
و کاتبان
قرآن، معنای جمع
قرآن در
آیه شریفه: «ان علینا جمعه
و قرآنه» سابقه گردآوری
قرآن و گردآورندگان آن، جمع آوری
قرآن توسط
حضرت علی علیه‌السّلام
و امتیازاتی که
مصحف جمع آوری شده توسط ایشان دارا بود، مدت زمان تدوین این مصحف که در آن دو دیدگاه ارائه شده است: ۳
روز و ۶
ماه ، مانع شدن اغراض سیاسی از پذیرفتن مصحف حضرت امیر علیه السلام، تدوین مصحف قانونی به دستور
عثمان با سرپرستی
و راهبری
زید بن ثابت و مختصات آن، فرق مصحف‌های تهیه شده
و چگونگی مصاحف نوشته شده در صدر
اسلام ، مختصات
مصاحف باقی مانده، مطالبی درباره مصحف منسوب به
حضرت امیر علیه‌السّلام که در کتابخانه علوی
نجف و کتابخانه آستان قدس رضوی در
مشهد رؤیت شده است، مصحف
امام عسکری علیه السلام، مصحف
ابی بن کعب ، اطلاعات لازم در مورد مصحف که شامل مطالبی درباره خط
قرآن، پیدایش خط در مجاز،
اعراب و نشانه گذاری
و...
می‌باشد. ترتیب سوره‌ها که برخی آنرا توقیفی
و برخی دیگر اجتهادی می‌دانند، ضابطه مکی
و مدنی بودن
آیات ، ارائه نموداری از سور مکی
و مدنی
و ترتیب
و تاریخ نزول آنها، تعداد سوره‌ها، آیات، کلمات
و حروف
قرآن و ارائه جدولی در این زمینه، نامگذاری سوره‌های
قرآنی و معنای لغوی
و اصطلاحی
سوره ، تصویر نامه‌های
پیامبر اکرم صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم به
خسرو پرویز و نیز
پادشاه مصر ، بحثی پیرامون عدم
تحریف قرآن و در پایان فهرست
مآخذ قابل مطالعه درباره تاریخ
قرآن.
جلد دوم کتاب با عنوان «سیر تاریخی قرائت» به مباحثی چون پایه گذاری
علم قرائت و تجوید ،
وضع قرائت در عهد رسول خدا صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم ، طبقات قراء، علت
اختلاف قرائتها،
علم قرائت و فن تجوید، تحقیقی درباره معنای سبعة احرف،
قراء سبعه و عشرة، شرایطی که برای
امامت قرائت قرار داده شده
و اقسام قرائات
و بحثی درباره حجیت قرائات در مورد استخراج احکام شرعی
و نشانه‌های تجویدی
و بعضی اصطلاحات تجویدی، پرداخته است. نیز دارای شش فصل است:
فصل اول به تلاش پیامبر در کار
تعلیم قرآن و فصل دوم به موضوعاتی که قبلا باید طرح شوند اشاره کرده است. مباحثی چون معنای تاویل،
ظاهر و باطن قرآن،
محکم و متشابه ، فواتح سور،
ناسخ و منسوخ و اسباب نزول
و مواقع نزول. فصل سوم:
تفسیر به رای نام دارد. فصل چهارم: معرفی مصادر تفسیر. فصل پنجم:
سیر روش تفسیر در طول تاریخ
و فصل ششم به اختلافات موجود بین مفسران پرداخته است.
جلد سوم کتاب جلد چهارم این مجموعه تحت عنوان «فهم
قرآن» به مباحثی پیرامون تفسیر
و شرایط آن
و نیز طرحهای مختلف پیشنهاد شده درباره تفسیر
قرآن که شامل تفسیر
قرآن به
قرآن و...
و نیز طرح پیشنهادی خود نویسنده، روش کار با
قرآن،
علوم قرآن و معرفی
منابعی برای مطالعه درباره
علوم قرآنی و غیره پرداخته است.
جلد اول این مجموعه شامل یک مقدمه
و ۶ فصل است که مؤلف در آن به بیان چکیده‌ای از مطالب مندرج در این مجموعه می‌پردازد. فصل اول با عنوان:
قرآن و تنظیم
و تدوین آن، به مراحل دوگانه تنظیم
و تدوین
و گردآورندگان
قرآن و غیره پرداخته است. فصل دوم: جمع آوری
قرآن به دست امیر علیه السلام، به بررسی امتیازات مصحف
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام
و... پرداخته است. فصل سوم به بررسی نحوه تدوین مصحف قانونی
و مختصات آن پرداخته است، فصل چهارم: فرق مصحف‌های فراهم آورده را یادآور شده است. فصل پنجم: اطلاعات لازم در مورد مصحف را بیان کرده
و فصل ششم به بررسی عدم
تحریف قرآن پرداخته
و در پایان
مآخذ و منابع قابل مطالعه درباره تاریخ
قرآن و منابع و مآخذ خود کتاب فراهم آمده است. جلد دوم مشتمل بر ۵ فصل می‌باشد. فصل اول: درباره
علم قرائت
و تجوید
و اختلاف قرائتها
و بیان
علت این اختلافات بحث می‌کند. فصل دوم: درباره
علم قرائت
و فن تجوید
و مؤلفان
علم قرائت
و تجوید به بحث می‌پردازد. فصل سوم: تحقیقی درباره سبعة احرف به انجام رسانده
و فصل چهارم درباره شرائط
امامت قرائت
و اقسام قرائت به بحث پرداخته
و در پایان فصل پنجم به بررسی
حجیت قرائات
و نیز ارائه برخی اطلاعات مهم تجویدی پرداخته است.
در پایان ضمائم کتاب آمده است. جلد چهارم که فصول آن ادامه فصل‌های ۶ گانه جلد سوم می‌باشد. مشتمل بر ۶ فصل است. فصل هفتم: شرائط تفسیر صحیح، فصل هشتم: طرحهای پیشنهادی دیگران، فصل نهم: کار با
قرآن، فصل دهم:
علوم قرآن ، فصل یازدهم: گفتارهایی در مورد
قرآن و فصل دوازدهم: کتابهای قابل مطالعه درباره
علوم قرآن و در پایان ضمائم که شامل
منابع و مآخذ کتاب می‌شود بیان شده است.
نسخه موجود در برنامه براساس مجلدات ۱
و ۲
و ۴ کتاب تهیه شده
و جلد سوم این مجموعه در برنامه نیامده است. مجلدات این
اثر در قطع رقعی
و با جلد شومیز منتشر شده است.
جلد اول در ۲۸۷ صفحه، برای بار اول در
سال ۱۴۰۱ قمری
و ۱۳۶۰ شمسی به طبع رسیده است.
جلد دوم در ۱۵۱ صفحه برای اولین بار در سال ۱۴۰۲ قمری
و ۱۳۶۰ شمسی به چاپ رسیده است. جلد چهارم در ۲۶۱ صفحه برای دومین بار در سال ۱۴۰۳ قمری منتشر شده است.
ناشر این مجموعه نشر آفاق می‌باشد.
منبع: ۱- متن کتاب ۲-
بهاء الدین خرمشاهی ، دانشنامه
قرآن کریم، ج اول، ص۴۳۸
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری
علوم اسلامی.
