هَویٰ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَویٰ:
(غَضَبِي فَقَدْ هَوَى) هَویٰ: از ماده
«هوىّ» در اصل به معنى «سقوط كردن از بلندى» است كه معمولا نتيجه آن، نابودى است.
به موردی از کاربرد
هَویٰ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(كُلُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَ لَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَ مَن يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَى) (بخوريد از روزی‌هاى پاكيزه‌اى كه به شما داده‌ايم و در آن طغيان نكنيد، كه
غضب من بر شما وارد شود و هركس غضبم بر او وارد شود،
هلاک خواهد شد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى هر كه غضب من متوجه او شود سقوط مى‌كند و اين سقوط به هلاكت تفسير شده است.
(وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَ قَفَّيْنَا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَ آتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَ أَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءكُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَ فَرِيقًا تَقْتُلُونَ) (ما به موسى كتاب
تورات داديم و بعد از او، پيامبرانى پى در پى فرستاديم و به
عیسی بن
مریم دلايل روشن داديم و او را با روح‌القدس تاييد كرديم. آيا چنين نيست كه هر زمان، پيامبرى چيزى برخلاف هواى نفس شما آورد، در برابر او تكبّر كرديد و از
ایمان آوردن به او خوددارى نموديد؛ پس عدّه‌اى را
تکذیب كرده و جمعى را به قتل رسانديد؟!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
(و قفينا) اين كلمه از مصدر تقفيه است، كه بمعناى پيروى است، از كلمه (قفا) پشت گردن گرفته شده، كانه شخص پيرو، پشت گردن و دنبال سر پيشرو خود حركت مى‌كند.
(وَ آتَيْنا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّناتِ) در
سوره آل عمران پيرامون اين آيه بحث مى‌كنيم.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
آيه درباره خشم خدا نسبت به طغيانگران و ناسپاسان است، مى‌گويد:
«هركس غضب من بر او وارد شود سقوط مى‌كند»
در اين‌جا اشاره به سقوط مقامى و دورى از قرب
پروردگار و رانده شدن از درگاهش مى‌باشد. جمع هوى «
اهواء» است كه به همان معنى آمده، چنان‌كه در آيه ۴۹
سوره مائده خطاب به
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مى‌خوانيم. در آيه ۸۷
سوره بقره معيار ايمان و تسليم در برابر حق مواردى است كه بر خلاف ميل و هواى نفس انسان است، گرنه هر هواپرست بى‌ايمانى نسبت به احكامى كه مطابق ميل و منافع او است هماهنگ و تسليم است.
ضمنا از اين آيه به خوبى استفاده مى‌شود كه رهبران الهى در مسير ابلاغ رسالت خويش، به مخالفت‌هاى
هوا پرستان اعتنا نمى‌كردند، و بايد هم چنين باشد زيرا رهبرى صحيح چيزى جز اين نيست، اگر پيامبران بخواهند خود را با هوى و هوسهاى بى‌قيد و شرط مردم تطبيق دهند، كار آنها دنباله روى گمراهان است نه رهبرى رهروان راه حق.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هَویٰ»، ج۴، ص۶۰۹.
