هاجَرَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هاجَرَ:
(مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ) هاجَرَ: از باب مفاعله
(مهاجره) و در اصل از
«هجر» (بر وزن فجر) به معنى «دورى گزيدن» است.
كسى كه براى حفظ
دین خود از شهرى به شهر ديگر دورى اختيار كند و از وطن و قبيله خود جدا شود
«مهاجر» گفته مى‌شود.
به موردی از کاربرد
هاجَرَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَ الْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَ لَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَ مَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) (و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين
مدینه) و در سراى
ایمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به
سويشان هجرت كنند دوست مى‌دارند و در دل خود نيازى به آن‌چه به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند و آن‌ها را بر خود مقدم مى‌دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند و كسانى كه از
بخل و حرص نفس خويش باز داشته شده‌اند رستگارانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ)- يعنى مردم
مدينه كسانى را كه از مكه به
سويشان هجرت مى‌كنند به خاطر اين‌كه از دار كفر به دار ايمان و به مجتمع
مسلمین هجرت مى‌كنند دوست مى‌دارند.
(إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ الَّذِينَ هَاجَرُواْ وَ جَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أُوْلَئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (كسانى‌كه ايمان آورده و كسانى كه هجرت كرده و در راه خدا جهاد نموده‌اند، آن‌ها اميد به رحمت
پروردگار دارند و خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: با جمله خدا
غفور و
رحیم است مى‌فهماند بعضى از مهاجرين قتلى مرتكب شده و به ناچار مهاجرت كرده بودند و
کفار همين جرم را مايه جنجال قرار داده بودند و اين قرائن داستان
عبداللَّه بن جحش و اصحابش را كه در روايات آمده تاييد مى‌كند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
و آيه مورد بحث بيانگر كلّ روحيات انصار است كه؛
«آن‌ها چنان هستند كه هر مسلمانى به سوى آن‌ها هجرت كند دوست مى‌دارند»
(يُحِبُّونَ مَنْ هٰاجَرَ إِلَيْهِمْ) و در اين زمينه تفاوتى ميان مسلمانان از نظر آن‌ها نيست، بلكه مهم نزد آنان مسأله ايمان و هجرت است و اين دوست داشتن يک ويژگى مستمر آن‌ها محسوب مى‌شود.
در آيه ۲۱۸
سوره بقره به جمله «هاجروا» برمى‌خوريم، در آن‌جا آمده است:
«كسانى كه ايمان آورده‌اند و كسانى كه مهاجرت كرده‌اند و در راه خدا جهاد كرده‌اند، آن‌ها اميد رحمت پروردگار دارند...»
كه در اين آيه «هاجروا» از مشتقات «هجر» دورى گزيدن از شهر و ديار خود براى حفظ
دين است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هاجَرَ»، ج۴، ص۵۷۱.
