• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مولی (حدیث)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


‌
مقالات مشابه: مولی (علوم دیگر).

مولی، از اصطلاحات حدیثی بوده و در علم حدیث به معنای شخص غیر عرب در مقابل عرب به کار می‌رود.


ابن اثیر در نهایه می‌نویسد: «و قد تکرر ذکر المولی فی الحدیث و هو اسم یقع علی جماعة کثیرة؛ فهو الرب و المالک و السید و المنعم و المعتق و الناصر و المحب و التابع و الجار و ابن العم و الحلیف و العقید و الصهر و العبد و المعتق و المنعم علیه، و اکثرها قد جاءت فی الحدیث، فیضاف کل واحد الی ما یقتضیه الحدیث الوارد فیه. و کل من ولی امرا...»
[۱] ابن اثیر، ابوالسعادات، النهایة فی غریب الاثر، ج۵، ص۲۲۸.    
مرحوم شیخ مفید (متوفای۴۱۳ ه . ق.)، رساله مستقلی در تعریف مولی تالیف کرده است.

در مورد این کلمه، بین شیعه و عامه بحث فراوان وجود دارد و ظاهرا دلیل آن این باشد، که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جریان غدیر خم، در شان امیرمؤمنان، علی (علیه‌السّلام) فرمود: «الا من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه»
[۲] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲، ص۲۲۶.    
؛ به همین جهت در مورد کلمه مولی در علم کلام نیز بحث فراوان شده است.

سیدحسن صدر در نهایةالدرایه می‌گوید: «تشخیص معانی کلمه مولی، به وسیله قراین میسر است. این کلمه، هرگاه در علم الحدیث به کار رود، بیشتر وقت‌ها مراد همان غیر عربی است، و این نکته از راه تتبع به دست آمده است.»
[۳] صدر، سید حسن، نهایة الدرایة، ص۳۵۹.    
[۴] حائری، (ابوعلی) محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ص۸۰.    
علامه شوشتری (متوفای۱۴۱۳ ه . ق.) نیز این نکته را تایید کرده و نخستین فصل از کتاب قاموس‌الرجال خویش را به این امر اختصاص داده است. عامه روایت کرده‌اند، که گروهی بر امیرمؤمنان، علی (علیه‌السّلام) وارد شدند و گفتند: السلام علیک یا مولانا! حضرت فرمود: چگونه من مولای شما هستم، حال آن که شما قوم عرب هستید.
[۵] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۴۸.    

خلاصه آن که کلمه مولی غیر عربی و در مقابل عربی است؛ و این نکته، مورد توجه مامقانی در تنقیح المقال نبوده است.
[۶] شوشتری، محمدتقی، قاموس‌الرجال، ج۱، ص۱۳.
مولی، معانی دیگری نیز دارد، که می‌توان به مقدمه قاموس‌الرجال و رجال خاقانی مراجعه کرد.
[۷] خاقانی، علی، رجال خاقانی، ص۳۴۳.    
در کتاب‌های تراجم و رجال، مولی بر عبدی اطلاق می‌شود، که مولایش او را آزاد کرده، بر او ولاء عتق دارد، که در فقه دارای احکام خاص خود است.

•اصطلاحات حدیثی•اصطلاحات برون‌حدیثی•اصطلاحات درون‌حدیثی•

۱. ↑ ابن اثیر، ابوالسعادات، النهایة فی غریب الاثر، ج۵، ص۲۲۸.    
۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲، ص۲۲۶.    
۳. ↑ صدر، سید حسن، نهایة الدرایة، ص۳۵۹.    
۴. ↑ حائری، (ابوعلی) محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ص۸۰.    
۵. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۴۸.    
۶. ↑ شوشتری، محمدتقی، قاموس‌الرجال، ج۱، ص۱۳.
۷. ↑ خاقانی، علی، رجال خاقانی، ص۳۴۳.    


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اصطلاحات برون‌حدیثی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۳۱.    

رده‌های این صفحه : اصطلاحات اسلامی
جعبه ابزار