• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

معنای عرفانی باد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



در اصطلاحات صوفیه ، معانی خاصی برای باد مطرح شده است.





۱.۱ - نصر ضروری الهی


در بعضی فرهنگ‌نامه‌ها ،
[۱] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
[۲] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸.
[۳] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌ ۲۳۹.
باد در شمار اصطلاحات صوفیه و به معنای نصر ضروری الهی برای همه موجودات و موافق‌‌ترین اسم برای حال سالک
[۴] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
آمده است.

۱.۲ - دگرگونی دل از حالی به حالی


برخی نیز آن را به دگرگونیِ دل از حالی به حال دیگر معنا کرده‌اند. این دگرگونی اگر از مشرق و عالم وحدت باشد آن را «باد صبا» و اگر از مغرب و عالم کثرت باشد «باد دبور» می‌گویند.
[۵] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸‌ـ‌۲۳۹.




برخی به نقل از تذکرة الاولیاء گفته‌اند: باد صبا، بادی است که از زیر عرش می‌وزد
[۶] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
هم‌چنین باد صبا را نفحه‌ای رحمانی از شرق عالم روح دانسته‌اند که به خیر و نیکی بر می‌انگیزد
[۷] مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۵۲۳‌.
و زمینه پذیرش و موافقت با شرع را فراهم می‌آورد. باد دبور را با ویژگی مخالف باد صبا شناسانده و آن را زمینه‌ساز چیرگی هوای نفس و مخالفت با شرع دانسته‌اند.
[۸] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۵۲۲.
[۹] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۵، ص‌۲۰۴.

از باد صبا و «باد دبور» با واژه‌های « صبا »
[۱۰] مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۵۲۳‌.
و « دبور »
[۱۱] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۷۸۰.
[۱۲] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۵‌، ص‌۲۰۴.
[۱۳] مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۳۴۹.
نیز یاد شده است.



در اصطلاحات صوفیان واژه « نسیم » هم آمده است که معنایی نزدیک به باد صبا دارد و آن را به وزیدن باد عنایت معنا کرده‌اند.
[۱۴] کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۲، ص‌۱۶۹۵.
[۱۵] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۱۰، ص‌۲۱.




برای بعضی کاربردهای واژه باد در مثنوی معنوی معانی گوناگونی از جمله خواست، قدرت ، عنایت و نصرت خداوندی را بازگو کرده‌اند.
[۱۶] شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸‌ـ‌۲۳۹.




در روی‌کرد تفسیر عرفانی قرآن هم، برای باد معناهای گوناگونی بازگو شده است.
این معانی بیش‌تر در تفسیر آیاتی آمده است که باد را بشارت دهنده رحمت خداوند می‌داند.

۵.۱ - بادهای رحمت


سلمی در تفسیر آیه ۵۷ اعراف : ۷  از بعضی نقل می‌کند که هر بادی گونه‌ای از رحمت را می‌پراکند؛ مثلا باد توبه رحمت محبت را بر قلب می‌پراکند و بادهای خوف ، رجاء ، قرب و شوق ، هریک به ترتیب، رحمتِ هیبت ، انس ، شوق و شعله‌های شیفتگی را می‌پراکنند.
[۱۹] حقائق‌ التفسیر، ج‌۱، ص‌۲۳۱.


۵.۲ - بادهای بشارت‌دهنده


سلمی برای بادهای بشارت دهنده معناهای دیگری نیز نقل کرده است که بعضی از آن‌ها عبارت است از: بادهای پشیمانی پیشاپیش توبه،
[۲۰] حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۶۲‌.
بادهای قدرت بشارت دهنده به منازل انس، بادهای فضل خداوند بشارت دهنده به نجات از عدل او، بادهای شفقت خداوند به سوی قلب‌های اولیایش ،
[۲۱] حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۱۲۷.
بادهای فضل خداوند پیشاپیش انوار معرفتش و بادهای کرم خداوند بر قلب‌های بندگان برگزیده‌اش.
[۲۲] حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۹۵.


۵.۳ - بادهای طیبه و عاصف


سلمی ریح طیبه را بادهای کرم خداوند معنا کرده‌است که بر سالکان راه شوق و قرب خداوند می‌وزد و خشنودی آنان را از این عنایت و رعایتِ خداوند در پی دارد و ریح عاصف را جلوه‌ای از قدرت خداوند می‌داند تا این سالکان را به فنا برساند.
[۲۵] حقائق‌ التفسیر، ج‌۱، ص‌۲۹۸.


۵.۴ - نفحات الهی و ربانی


ابن عربی باد را به نفحات الهی
[۲۶] تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۱، ص‌۶۶۳‌.
و ربّانی
[۲۷] تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۲، ص‌۱۶۲.
معنا کرده است که قلب‌ها را زنده
[۲۸] تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۲، ص‌۱۶۲.
می‌کند، صفا می‌دهد و استعداد پذیرش تجلیات را فراهم‌می‌آورد.
[۲۹] تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۱، ص‌۶۶۳‌.


۵.۵ - بادهای عنایت و شادی


میبدی در معنای چند آیه باد را باد عنایت
[۳۲] کشف‌ الاسرار، ج‌۴، ص‌۲۷۹.
[۳۳] کشف‌ الاسرار، ج‌۵‌، ص‌۳۱۱.
و گاهی هم باد شادی
[۳۴] کشف‌ الاسرار، ج‌۴، ص‌۲۷۹.
و رعایت
[۳۵] کشف‌ الاسرار، ج‌۷، ص‌۵۴‌.
نام نهاده است که از افق و کانون عنایت می‌وزد؛ هم‌چنین در تفسیر آیه‌ ۲۲‌ حجر: ۱۵  تعبیر بادهای کرم را که بر اسرار عارفان می‌وزد آورده است.
[۳۷] کشف‌ الاسرار، ج‌۵‌، ص‌۳۱۱.




الامثال فی القرآن الکریم؛ انوار التنزیل و اسرارالتأویل، بیضاوی؛ البحر المحیط فی‌التفسیر؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن‌کثیر؛ التفسیر القرآن الکریم، ابن‌عربی؛ تفسیرالقمی؛ التفسیر‌الکبیر؛ تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم؛ جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام؛ حقائق التفسیر؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روض الجنان و روح‌الجنان؛ شرح اصطلاحات تصوف؛ الشفاء (طبیعیات)؛ الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیه؛ فتح القدیر؛ فرهنگ فارسی؛ الفقه علی المذاهب الاربعه؛ الکشاف (طبیعیات)؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ لسان العرب؛ لغت‌نامه؛ مثال‌های زیبای قرآن؛ مجمع البحرین؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، بازرگان؛ معارف قرآن؛ المعجم الاحصائی لالفاظ القرآن الکریم؛ المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم؛ مفردات الفاظ القرآن؛ موسوعة‌کشاف اصطلاحات الفنون و‌العلوم؛ موسوعة مصطلحات التصوف الاسلامی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ النکت و‌العیون، ماوردی.


 
۱. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
۲. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸.
۳. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌ ۲۳۹.
۴. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
۵. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸‌ـ‌۲۳۹.
۶. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۳۰۶.
۷. مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۵۲۳‌.
۸. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۵۲۲.
۹. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۵، ص‌۲۰۴.
۱۰. مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۵۲۳‌.
۱۱. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۱، ص‌۷۸۰.
۱۲. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۵‌، ص‌۲۰۴.
۱۳. مصطلحات التصوف، ج۱، ص‌۳۴۹.
۱۴. کشاف اصطلاحات الفنون، ج‌۲، ص‌۱۶۹۵.
۱۵. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۱۰، ص‌۲۱.
۱۶. شرح اصطلاحات تصوف، ج‌۲، ص‌۲۳۸‌ـ‌۲۳۹.
۱۷. نمل/سوره۲۷، آیه۶۳.    
۱۸. اعراف/سوره۷، آیه۵۷.    
۱۹. حقائق‌ التفسیر، ج‌۱، ص‌۲۳۱.
۲۰. حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۶۲‌.
۲۱. حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۱۲۷.
۲۲. حقائق‌ التفسیر، ج‌۲، ص‌۹۵.
۲۳. یونس/سوره۱۰، آیه۲۲.    
۲۴. یونس/سوره۱۰، آیه۲۲.    
۲۵. حقائق‌ التفسیر، ج‌۱، ص‌۲۹۸.
۲۶. تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۱، ص‌۶۶۳‌.
۲۷. تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۲، ص‌۱۶۲.
۲۸. تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۲، ص‌۱۶۲.
۲۹. تفسیر ابن‌ عربی، ج‌۱، ص‌۶۶۳‌.
۳۰. یونس/سوره۱۰، آیه۲۲.    
۳۱. حجر/سوره۱۵، آیه۲۲.    
۳۲. کشف‌ الاسرار، ج‌۴، ص‌۲۷۹.
۳۳. کشف‌ الاسرار، ج‌۵‌، ص‌۳۱۱.
۳۴. کشف‌ الاسرار، ج‌۴، ص‌۲۷۹.
۳۵. کشف‌ الاسرار، ج‌۷، ص‌۵۴‌.
۳۶. حجر/سوره۱۵، آیه۲۲.    
۳۷. کشف‌ الاسرار، ج‌۵‌، ص‌۳۱۱.




دانشنامه موضوعی قرآن.    
 




جعبه ابزار