مرثیه سرایی دیک الجن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مرثیه سرایی دیک الجن، از مباحث مرتبط به تاریخچه عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) است. پس از
واقعه عاشورا و
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)، بسیاری از شخصیت‌های سرشناس جهان اسلام تحت تاثیر مظلومیت آن حضرت، به مرثیه‌سرایی و سوگواری پرداختند. مضامین مطرح شده در این مرثیه‌ها از یک طرف مظلومیت، عزت و عظمت اهل بیت و شهادت امام حسین و یارانش در کربلا، و از دیگر سو محکومیت جنایت دشمنان و قاتلان اهل بیت بوده است. یکی از نخستین شاعران مرثیه‌سرا برای شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)، دیک الجن است.
ابومحمد عبدالسلام بن رغبان بن عبدالسلام حمصی کلبی، مشهور به دیک الجن، از شاعران بزرگ
شام و
شیعه مذهب بود.
او را به خاطر داشتن چشمانی سبز رنگ، دیک الجن نامیدند. جدش تمیم اهل
موته، از توابع
حماة بود که به دست
حبیب بن مسلمه مسلمان شد.
گرچه بنابر قولی، دیک الجن را از موالی
بنی تمیم هم گفته‌اند.
خاندانش در سلمیه، از نواحی
حمص می‌زیستند و او به سال ۱۶۱ق در همین‌جا زاده شد، اما بعدها در شهر حمص اقامت گزید
و با زنی مسیحی به نام ورد از اهالی حمص که به او علاقمند گشته و خود به
اسلام خوانده بود، وصلت کرد. زمانی زندگی سخت بر او تنگ شد، لذا به ناچار به موطن اصلی خود سلمیه بازگشت و نزد احمد بن علی هاشمی (شاید از بستگان یا دوستانش بود) مدت زیادی ماند، ولی در اثر
کینه‌توزی و
بدگویی پسر عمویش پیش برادران و خویشان عبدالسلام که از هجای او آزرده بود، ناگزیر به کوچ دوباره به حمص شد.
عبدالسلام اشعار بسیاری در مدح
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) و در رثای امام حسین (علیه‌السّلام) سروده است. او دیوان شعری دارد
که ابوالحسن
علی بن محمد عدوی شمشاطی آن را گرد آورده بود.
دیک الجن سرانجام در سال ۲۳۵ یا
۲۳۶ق در حمص درگذشت.
دیک الجن نیـز در رثای آن‌امـام هـمـام شـعـری سـروده کـه ابیاتی از آن را در اینجا می‌آوریم:
| یا عَینُ فی کَربَلا مَقابِرُ قَد | | تَرَکنَ قَلبی مَقابِرَ الکُرَبِ |
| مَقابرٌ تَحتَها مَنابِرُ مِن | | عِلمٍ وحِلمٍ ومَنظَرٍ عَجَبِ |
| مِنَ البَهالیلِ آلِ فاطِمَةٍ | | اهلِ المَعالی وَ السّادَةِ النُّجُبِ |
| نَفسی فداءٌ لَکُم ومَن لَکُمُ | | نَفسی واُمّی واُسرَتی واَبی |
| | |
• ای چشم! در کربلا قبرهایی است که قلب مرا گورستان غم و اندوه کرده است.
• مقبره‌هایی که زیر آنها منبرهایی از
علم و بردباری، و منظره‌هایی شگفت انگیز وجود دارد.
• خفتگان این قبور انسانهایی بی نظیر از
خاندان فاطمه (سلام‌الله‌علیها) هستند که همگی اهل بزرگی و سیادت و نجابت‌اند.
• جانم و خاندانم و پدر و مادرم، فدای شما باد و هرکه از شماست.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۲، ص۳۴۸.
