• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبدالله قمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


محمد بن عبدالله بن عمر قمی (م حدود ۲۴۵ق)، ملقب به ابن بازیار، از دانشمندان علم نجوم قرن سوم هجری قمری بود.


محمد بن عبدالله بن عمر بن بازیار قمی بغدادی، ملقب به ابن بازیار، پدرش اهل طبرستان
[۱] ابن ابی الفتح اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۸.    
و یکی از سرداران متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ق) بود که در سال ۲۷۳ق درگذشت.
[۲] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۱، ص۲۳۴.    
هنگامی که متوکل فدک را از فرزندان حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) پس گرفت، آن را به پدر محمد، عبدالله بن بازیار اقطاع داد.
[۳] ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۱۷.    
محمد از دانشمندان علم نجوم و شاگرد حبش حاسب
[۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۷.    
احمد بن عبدالله مروزی (م حدود [[|۲۲ق]]) و ابومعشر جعفر بن محمد بلخی (م ۲۷۲ق) بود.
[۵] سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۱۲۸.    
ابن طاووس وی را قمی و از عالمان شیعه شمرده است.
[۶] سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۱۲۸.    
[۷] کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۸۵.


ابن بازیار در زمان خود سرآمد علم نجوم بود و در این زمینه کتاب‌هایی همچون الاهویه (هفت مقاله)، الموالید و تحویل سنیها و القرانات و تحویل سنی العالم
[۸] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۲۱۶.    
را نوشت که این کتاب آخری با عنوان جمل من دلالات الاشخاص العالیة عن الاحداث الکائنة فی الکون و الفساد هم شهرت دارد. عنوان القرانات و الدول و الملل هم که در فرج المهموم آمده، نام دیگر آن است.
[۹] کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۸۵.
ابن ندیم کتاب الاهویه را نوزده مقاله دانسته و در جای دیگری کتاب الجوارح را هم از او می‌داند.
[۱۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۷.    
[۱۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۸۳.    
برخی از پژوهشگران از مندرجات تنها کتاب چاپ شده ابن بازیار یعنی القرانات چنین استنباط می‌کنند که به جز الجوارح، دیگر نام‌ها مربوط به یک کتاب است.
[۱۲] مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۲۱.    


اسماعیل پاشا و به تبع او عمر رضا کحاله وفات محمد را در حدود ۲۴۵ق آورده‌اند
[۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴.    
[۱۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۲۸.    
که با توجه به سال مرگ پدرش در سال ۲۷۳ق و زنده بودن برادرش علی در سال ۳۳۱ق،
[۱۵] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۵.    
تاریخ مذکور چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر پدر و برادرش اهل بغداد و هر دو در نگاه اهل سنت موثق هستند.
[۱۶] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۵.    
[۱۷] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۲۴.    
بنابراین، شیعه و قمی بودن ابن بازیار نیاز به بررسی بیشتری دارد.
[۱۸] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۳۸۴.    
[۱۹] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۲۹۱.
[۲۰] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۰۵.
[۲۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۷، ص۶۶.    


۱. ↑ ابن ابی الفتح اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۸.    
۲. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۱، ص۲۳۴.    
۳. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۱۷.    
۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۷.    
۵. ↑ سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۱۲۸.    
۶. ↑ سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۱۲۸.    
۷. ↑ کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۸۵.
۸. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۲۱۶.    
۹. ↑ کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۸۵.
۱۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۷.    
۱۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۸۳.    
۱۲. ↑ مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۲۱.    
۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴.    
۱۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۲۸.    
۱۵. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۵.    
۱۶. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۵.    
۱۷. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۲۴.    
۱۸. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۳۸۴.    
۱۹. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۲۹۱.
۲۰. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۰۵.
۲۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۷، ص۶۶.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۳۰، برگرفته از مقاله «محمد قمی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 245 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | منجمان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار