ماخذ اول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ماخذ اول، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای حدّ وسط ذاتی اصغر است.

---

محمول در مسائل علوم برهانی (نتایج) ممکن نیست ذاتی و مقوّم موضوع آن باشد زیرا ذاتی، بیّن الثبوت و غیر معلّل است؛ اما در مقدمات قیاس، محمول می‌تواند ذاتی و یا عرضی باشد. از همین رو، محمول مقدمات قیاس بر دو قسم است:

۱.۱ - قسم اول

"ماخذ اوّل": حدّ اوسط اگر نسبت به حدّ اصغر مقوِّم و ذاتی باشد، حدّ اکبر نمی‌تواند ذاتی و مقوّم حدّ اوسط باشد بلکه نسبت به آن باید "عَرَضی" باشد؛ زیرا چنانکه مقوّم شئ، غیر معلَّل و بیّن الثبوت برای آن شئ است، مقوّمِ مقوّم آن نیز چنین است. این قسم را در اصطلاح، ماخذ اوّل می‌خوانند.

۱.۲ - قسم دوم

"ماخذ ثانی": حدّ اوسط اگر نسبت به حدّ اصغر عارضی و غیر مقوّم باشد، حدّ اکبر می‌تواند ذاتی و مقوّم، یا عرضی و غیر مقوّم باشد. از این قسم به ماخذ ثانی تعبیر می‌شود.

---

در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.

---