• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لقب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



منبع: لقب


لَقَب صفتی خاص برای فرد است.
لقب عبارت است از صفتی کـه بـه صورت عنوانی برای بزرگداشت بـه نـام کسی اضافه می‌کنند و گاه به جای نام اصلی او به کار می‌برند، مانند رسول الله برای پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، امیرالمؤمنین برای حضرت علی (علیه‌السّلام) و صادق، کاظم و رضا به ترتیب برای امامان ششم، هفتم و هشتم (علیهم‌السّلام).
رویکرد عمومی لقب، مدح و ستایش صاحب آن است، مانند مثال‌های یاد شده؛ لیکن گاهی رویکرد طعن و نکوهش دارد، مانند اعور، اخفش و مانند آن.
[۳] زبیدی، ‌ مرتضی، تاج العروس، واژه «لقب».

از این عنوان به مناسبت در برخی ابواب، همچون صلات و حدود و نیز در اصول فقه، بحث الفاظ سخن گفته‌اند.



تفاوت کنیه و لقب در این است که کنیه به طور معمول، برای تعظیم با «اب»، «ام» و «ابن» آغاز می‌شود، مانند ابوالقاسم، امّ ابیها و ابن الرضا برخی گفته‌اند: آنچه دلالت بر نکوهش کند لقب است؛ هر چند با «اب» یا «ام» شروع شده باشد، مانند «ابوالعتاهیة» که برخی احتمال لقب بودن آن را داده‌اند.
[۵] آل عصفور، حسین بن محمد، الانوار اللوامع، ۱۰، قسم ۲، ص۲۸۵.

از برخی روایات نیز اطلاق لقب بر این نوع کنیه‌ها استفاده می‌شود.


خداوند در قرآن کریم مؤمنان را از به کار بردن القاب زشت نسبت به یکدیگر نهی کرده است.

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ)


خطاب کردن مسلمان با القابی زشت و توهین‌آمیز، همچون فاسق، حرام و موجب تعزیر است. در خطاب کفار یکدیگر را با این القاب، تعزیر ثابت نیست.
به تصریح برخی، به کار بردن لقب درباره فردی که مشهور به لقبی است، لیکن آن را خوش ندارد یا احتمال می‌رود آن را خوش نداشته باشد، مکروه است.
[۱۲] آل عصفور، حسین بن محمد، الانوار اللوامع، ١٠، قسم ۲، ص۲۸۴.



به تصریح جمعی، در استحباب یا وجوب صلوات ـ بنابر اختلاف در مسئله ـ هنگام ذکر نام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، تفاوتی میان نام محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و دیگر اسامی، القاب و کنیه‌های آن حضرت نیست. برخی -بنابر قول به وجوب ـ بین القاب مشهور، همچون رسول، نبی، رسول الله و بین دیگر القاب آن حضرت، از قبیل خیر الخلق و خیر البریه تفصیل داده و تنها در نوع اول از القاب، صلوات را واجب دانسته‌اند.


در اینکه لقب مفهوم دارد یا نه، میان اصولیان اختلاف است. مشهور مفهوم را برای لقب ثابت ندانسته‌اند.
[۱۸] صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۸، ص۳۱۵.



۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، واژه «لقب».    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، واژه «لقب».    
۳. زبیدی، ‌ مرتضی، تاج العروس، واژه «لقب».
۴. زبیدی، ‌ مرتضی، تاج العروس، واژه «عته».    
۵. آل عصفور، حسین بن محمد، الانوار اللوامع، ۱۰، قسم ۲، ص۲۸۵.
۶. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۴۰۰-۴۰۱.    
۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۶، ص۲۰.    
۸. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱.    
۹. شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۱۴، ص۴۵۱.    
۱۰. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۴۲۱ - ۴۳۲.    
۱۱. انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۱، ص۳۲۸.    
۱۲. آل عصفور، حسین بن محمد، الانوار اللوامع، ١٠، قسم ۲، ص۲۸۴.
۱۳. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج٢١، ص٢٠٠.    
۱۴. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۸، ص۴۶۴.    
۱۵. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۶۱۹.    
۱۶. وحید بهبهانی، محمدباقر، الحاشیة علی مدارک الاحکام، ج۱، ص۵۹.    
۱۷. وحید بهبهانی، محمدباقر، الرسائل الفقهیة، ص۱۱۳.    
۱۸. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۸، ص۳۱۵.



• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۷، ص۳۶۹.


رده‌های این صفحه : الفاظ | حدود | صلاة | لقب




جعبه ابزار