قم و انقلاب اسلامی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قم كه همواره قیام را با خود به همراه دارد اسم با مسمایی برای این
شهر است كه بنا به نقلی
پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر آن نهاده است.
تاریخ این
دیار یادآور مجاهدت‌ها و استقامت‌های علمای بزرگی در طول
قرن‌ها می‌باشد. هر چند این سرزمین همواره جوشش‌گاه
مبارزه و
قیام علیه ستمگران بوده است، ولی
نهضت اسلامی كه از سال‌های ۱۳۴۱ آغاز و در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به ثمر رسید، تنها نهضت تاریخ
تمدن بشری است كه مانند نوری تمام
دنیا را روشن ساخت و به نتیجه رسید.
موقعیت قم در تاریخ
انقلاب اسلامی بركسی پوشیده نیست و كم‌تر انسانی در دنیاست كه از
انقلاب اسلامی ایران اطلاع داشته و از نقش قم در این انقلاب بی‌اطلاع باشد. چه در طول نهضت انقلاب اسلامی و چه پس از پیروزی آن، قم
زادگاه حوادث مهم تاریخی بوده است. لیكن دو حادثه بسیار مهم آن از ویژگی خاصی برخوردار است؛ یكی جرقه انقلاب (قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲) و دیگری آتش انقلاب (قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶) كه هر دو در بستر تاریخ این شهر زاده و رشد یافت.
با نگاهی به گذشته و اوضاع و احوال ایران در آن زمان به خوبی در خواهیم یافت كه چگونه حكام و پادشاهان بر مردم این كشور حكمرانی نموده و از دسترنج این
ملت برای خود سفره‌های رنگین گسترده و
ثروت این ملت را بر باد می‌دادند. امّا از میان
حکام خودسر،
خاندان پهلوی از همه بدتر جلوه كرده و تا بدانجا بی‌شرمی را پیش برده كه
چادر و
حجاب را از سر
زنان این سرزمین كشیده وجسارت و جرأت را تا تصویب
لوایحی برای محو اسلام و قوانین آن رساندند كه از سال ۱۳۴۰ مقدمات طرح اسلام زدایی با حذف «
سوگند خوردن به
قرآن » برای نمایندگان به مرحله اجرا در آمد.
در این میان كه
خفقان و
ظلم همه جای ایران را فراگرفته و
سرها در
گریبان فرو رفته و
طاغوت زمان بی‌باكانه با دستورهای اسلام در افتاده بود. تنها قم و علمای آن به میدان آمده و
روحانیون آگاه فریاد
مظلومیت اسلام را سردادند كه در پیشاپیش این قیام مرد تاریخ‌ساز عصر حضرت
امام خمینی (ره) با فریاد وا اسلاما به روحانیون و مردم شریف قم روشنی می‌بخشید.
در سال ۱۳۴۱ كه
شاه ایران با سفر به
آمریکا دستورهای لازم را برای اجرای
انقلاب سفید خویش، گرفت در ۱۹ دی از مردم خواست تا در انتخابات نمایشی شركت كرده و برای اجرای اهداف آمریكایی شاه به لوایح پیشنهادی رأی بدهند. كه در اینجا نیز شهر مقدس قم با هدایت و رهبری امام خمینی (ره) این رأی گیری را
تحریم و به مخالفت با آن پرداخت.
تاریخ، روحیه حماسی و انقلابی مردم این سرزمین را روزی به ثبت رسانید كه
محمد رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۴۱ به منظور جلب اعتماد علماء
حوزه و فریب مردم به این شهر سفر كرد و پس از آن كه در ۴ بهمن سال ۴۱ در میدان آستانه از
اتومبیل خود پیاده شد تمامی آرزوهایش را بر باد رفته دید؛ زیرا صحنه‌ای را به نظاره نشست كه انتظارش را نداشت. نه تنها از مردم استقبال كننده، كسی را ندید بلكه كارمندان اداری و دولتی و روحانیون نیز به چشم نمی‌خوردند و سكوتی شگفت بر شهر حكمفرما شده بود.
گویا شاه به شهری پر از دشمن قدم نهاده است. از شدت خشم و اضطراب از رفتن به
حرم منصرف گشته و از همانجا بازگشت.
در دوّم فروردین سال ۱۳۴۲ كه مصادف با سالگرد
شهادت امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ بود حادثه‌ای دیگر در تاریخ انقلاب شهر قم ورق خورد، مردم و روحانیان عاشق و دلباخته حرم
اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ در
مدرسه فیضیه مشغول
عزاداری بودند كه با حادثه‌ای غمبار روبرو شدند. عمال
دژخیمان با هجومی وحشیانه و كشتاری بی‌رحمانه علما و فضلا را به
خاک و
خون كشیدند كه این جریان باعث خشم ملت بر علیه شاه و
حکومت مستبد او شد. و با این كار
سنگری دیگر از سنگرهای رژیم توسط مردم و علمای قم فتح گردید.
در حالی كه بیش از دو روز از
عاشورای سال ۱۳۴۲ نگذشته بود كه در ۱۵ خرداد همین سال
رژیم، امام خمینی را شبانه دستگیر می‌كند. مردم قم همین كه از موضوع اطلاع پیدا كردند با
قلب‌های آكنده از غم و اندوه به اطراف منزل امام هجوم آوردند و با سردادن شعار «یا
مرگ یا خمینی» خشم و نفرت خود را بر علیه رژیم ابراز كردند كه به
راهپیمایی عمومی مبدل شده و مردم در
حرم حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ تجمع می‌كنند و خواستار آزادی امام می‌شوند كه ناگهان صدای گلوله‌های نظامیان و رگبار
مسلسل آنان موج جمعیت را می‌شكند و
مردان و
زنان بی‌شماری را در خون خود می‌غلتاند.
كه امام با اعلام
عزای عمومی، نقطه آغاز و
بذر آبیاری شده انقلاب شكوهمند اسلامی را با خون‌های برزمین ریخته ۱۵ خرداد اعلام می‌دارد كه سال‌ها بعد به ثمر نشست.
پس از شهادت
فرزند برومند امام خمینی
حاج آقا مصطفی، در سال ۱۳۵۶، خشم ملت از
رژیم ستم‌شاهی افزون گردید و حكومت در تاریخ ۷/۱۰/۱۳۵۶ اقدام به پخش
مقاله‌ای توهین آمیز علیه امام در
روزنامه اطلاعات نمود كه در پی این عمل مردم و
طلاب قم خشمگین شده و در ۱۹ دی
تظاهرات شدیدی را بر ضد رژیم پهلوی به راه می‌اندازند. كه با اقدام
مسلحانه رژیم برخورد كرده و تعدادی از مردم به شهادت می‌رسند.
امّا با این قیام مردم قم
آتش انقلاب اسلامی برافروخته گشت و برق آسا به دیگر شهرها سرایت نمود و سرانجام منجر به شكست ظالمان و طاغوتیان و پیروزی مظلومان و مسلمانان گردید.
پس از پیروزی انقلاب نیز مردم قم همواره در بستر حوادث مهم تاریخی قرار گرفتند و پیشاپیش مسایل و حوادث و امتحان‌های بزرگ انقلاب مانند همیشه با سربلندی مسیر انقلاب را طی كردند. تا این كه طی
جنگ تحمیلی این
ایثار را به اوج خود رساندند و هم اكنون نیز چون گذشته در كنار كلیه حوادث مذهبی و سیاسی حضور داشته و همواره رهنمون دیگر شهرها و كشورهای آزاده جهان بوده و هستند.
(۱) عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
(۲) امام خمینی، صحیفه نور.
(۳) حمید روحانی، نهضت امام خمینی، انتشارات بیاد شهید.
(۴) عبدالوحید وفائی، سیمای قم، سازمان تبلیغات اسلامی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قم و پیروزی انقلاب اسلامی».
