قلائد الدرر فی مناسک من حج و اعتمر (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قلائد الدرر فی مناسک من حج و اعتمر» تالیف آیة الله شیخ احمد آل
کاشف الغطا که مطابق با فتاوی برادرش علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطا نگاشته شده است.
این متن فقهی از جمله کتب کتابخانه کاشف الغطا در
نجف اشرف است که انتشارات علمیه نجف آن را در سال ۱۳۶۷ ق- ۱۹۴۸ م منتشر کرده است.
مؤلف انگیزه خود را از تدوین آن در مقدمه کتاب چنین بیان کرده است:
تشویق و رغبت مخاطبین (مقلدین) در نگاشتن این کتاب مؤثر بوده است. وی برای پاسخ گویی به پرسش‌های مؤمنینی که به ایشان مراجعه می‌کرده‌اند این کتاب را نگاشته است.
ساختار این متن به روش معهود فقهی نگارش یافته است که حاوی
فقه فتوایی در موضوع «
حج و
عمره » می‌باشد که در قالب یک مقدمه و چند مقصد و یک خاتمه تدوین یافته است.
در مقدمه این کتاب به چند نکته اساسی اشاره شده است:
۱. مؤلف در ابتدا به بیان فضیلت حج و در ادامه به بیان ویژگی‌های آن می‌پردازد بدین گونه که حج از ریاضات نفسانی و طاعت مالی،
عبادت بدنی، قولی، فعلی، وجودی و عدمی می‌باشد.
۲. سپس این نکته را بیان می‌کند که حج، واجبی است که دارای اجزای گوناگون است به همین دلیل فهم فروضات آن دشوار است و تفقه و تحقیق ویژه فقهی را می‌طلبد.
۳. در پایان به بیان برخی از اسرار و فواید حج می‌پردازد که در نظر برخی از
ملحدین از جمله
ابن ابی العوجا کوچک شمرده است.
بدنه کتاب با بحث آداب شرعی سفر به صورت عام و سفر حج به صورت ویژه آغاز شده است. در آثار عالمان اسلامی آداب متعددی برای آمادگی سفر به ویژه رفتن به حج ذکر گردیده که در این کتاب مؤلف به برخی از این موارد اشاره کرده است، از قبیل
توبه ،
رد مظالم و پرداخت دیون.
مستحب است که مسافر هنگام خروج از منزل دعاهای وارده را بخواند و هنگام سوار شدن بر مرکب صدقه بدهد. هنگام فرود آمدن از مرکب دو رکعت نماز به جا آورد. هم چنین
مسافر باید حسن خلق داشته باشد.
ادامه بحث، در قالب مقصد دنبال می‌گردد که مقصد نخست حاوی توضیح حقیقت حج و تفاوت آن با
حج قران و
افراد و اعمال پنج گانه
حج تمتع نظیر
احرام ،
طواف ،
نماز طواف ،
سعی و
تقصیر ، افعال مستحب،
مکروه و
واجب عمره تمتع و بحث مواقیت کفاره‌های احرام، احکام و شرایط و طواف عمره تمتع است. پس از پرداختن به عمره تمتع، مؤلف به تفصیل، افعال و احکام واجب حج تمتع را پی می‌گیرد و در ادامه، مباحث مشروحی در باره حج تمتع و
واجبات ،
مستحبات و
مکروهات وقوف در
عرفات ، واجبات، مستحبات و مکروهات
وقوف در
مشعر ، سر بریدن قربانی، مسائل پیرامون قربانی، حج قران،
نذر و
کفارات ارائه می‌دهد. در ادامه، مصنف یکی از
مناسک منا را
حلق دانسته است که باید در
مکه انجام شود.
رساله عمره، در بحث‌های پایانی کتاب آمده و درآن مؤلف مطالبی را تحت عنوان رساله‌ای در عمره بیان می‌کند که ادامه آن در مورد پی گیری آنچه در حج فوت شده و مستحبات وداع هنگام خروج از مکه و آداب و احکامی است که در
مدینه برای حاجی بیان شده است. از جمله این مستحبات،
زیارت امام حسن مجتبی علیه‌السّلام ،
امام زین العابدین علیه‌السّلام ،
امام باقر علیه‌السّلام ،
امام صادق علیه‌السّلام ، جناب عبدالله پدر بزرگوار
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، حمزه عموی رسول الله، ابراهیم فرزند پیامبر و
فاطمه بنت اسد است که به اذعان نویسنده، زیارت این بزرگواران دارای ثواب بی شمار می‌باشد.
در خاتمه مستحبات وداع در هنگام خروج از
مدینه النبی بیان شده است.
نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
