قطران (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَطِران (به فتح قاف و کسر طاء)،
قَطْران (به فتح قاف و سکون طاء) و
قِطْران (به کسر قاف و سکون طاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای پیراهن گناهکارانی که از مادّه چسبنده، سیاه رنگ و بدبو است.
قَطِران به معنای پیراهن گناهکارانی که از مادّه چسبنده، سیاه رنگ و بدبو است.
به موردی از
قَطِران که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(سَرابِیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ) (لباس‌هايشان از
قطران (مادّه چسبنده بدبوى قابل اشتعال) است)
طبرسی فرموده: در آن سه وجه است.
۱: به فتح قاف و کسر طاء.
۲: به فتح قاف و سکون طاء.
۳: به کسر قاف و سکون طاء.
در
اقرب نیز چنین آمده است.
بعضی آن را «
قطر آن» خوانده‌اند یعنی مس مذابی که حرارتش به نهایت رسیده است.
در
مجمع فرموده:
قطران چیزی است سیاه، بدبو، چسبنده که آن را بر
شتر می‌مالند یعنی پیراهن گناهکاران از این‌گونه چیز است و روی بدنشان را پوشانده است.
در
کشّاف گفته: آن صمغی است که از درختی به نام ابهل ترشّح می‌کند آن‌را می‌پزند و شتر آبله‌دار را روغن مالی می‌کنند در حرارت آن دانه‌های آبله و حتی پوست شتر می‌سوزد و گاهی به جوف آن هم می‌رسد آن سیاه رنگ و بدبو است.
در
مصباح و
قاموس و اقرب نیز نظیر کشّاف گفته‌اند.
قطران یعنی پیراهن آنها از
قطران به خصوصی است. در روایت
ابی‌الجارود از
حضرت باقر (علیه‌السّلام) قطران مس مذاب شدید الحراره معنی شده ولی سند آن درست نیست.
قطران فقط یک‌بار در
قرآن مجید آمده و
نکره است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قطران»، ج۶، ص۱۹.
