قاصِراتُ الطَّرْف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاصِراتُ الطَّرْف: (وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ عينٌ) روی هم رفته به معنی زنانی است که نگاهی کوتاه دارند، زیرا
«طرف» به معنی
«پلک چشم‌ها» است و از آنجا که به هنگام نگاه کردن، پلک‌ها به حرکت در می‌آیند این کلمه کنایه از نگاه کردن است.
بنابراین تعبیر به
قاصرات الطرف، زنانی است که نگاهشان را از دیگران کوتاه می‌کنند و به دیگران چشم نمی‌دوزند.
به موردی از کاربرد
قاصِراتُ الطَّرْف در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ عينٌ) (و نزد آنها همسرانى زيبا چشم است كه جز به شوهران خود
عشق نمى‌ورزند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
اين
آیه وصف حوريانى است كه براى
مخلصین آماده شده و
قاصرات الطرف كنايه است از اين كه: نگاه كردن آنان با كرشمه و ناز است، و مؤيد آن اين است كه دنبال آن، كلمه
عین را آورده كه جمع عيناء است، و عيناء مؤنث أعين است، و هر دو به معناى چشمى است كه: درشت و در عين حال زيبا باشد (مانند چشم آهو). بعضى از
مفسرین گفته‌اند: معناى
(قاصِراتُ الطَّرْفِ) اين است كه:
حوریان فقط به همسران خود نگاه مى‌كنند، و آن قدر ايشان را دوست مى‌دارند كه نظر از ايشان به ديگر سو، نمى‌گردانند و مراد از كلمه عين آن است كه: هم سياهى چشم‌هاى حوريان نامبرده بسيار سياه است، و هم سفيدى‌اش بسيار سفيد.
آیه مورد بحث به یکی از مواهب و نعمت‌های بهشتی که
خداوند برای بندگان مخلص اختصاص داده اشاره کرده، می‌گوید برای آنها همسرانی است که جز به شوی خود ننگرند و جز به آنها
عشق نورزند. در تفسیر جمله
(قاصرات الطرف) احتمالات متعددی داده شده که در عین حال قابل جمع است:
• نخست این که: این تعبیر کنایه از این است که آنها فقط به همسرانشان
عشق می‌ورزند و جز مهر آنها مهر دیگری را در دل ندارند که این خود یکی از بزرگترین امتیازات یک همسر است که جز به همسرش نیندیشد و جز به او
عشق نورزد.
• دیگر این که: آنها تنها به همسران خود نگاه می‌کنند و چشم خود را از همه چیز برگرفته‌اند.
• تفسیر دیگر این که آنها چشمانی خمار دارند، همان حالت مخصوصی که در بسیاری از اشعار شعرا به عنوان یک توصیف زیبا از چشم مطرح است.
البته معنى اول و دوم مناسبتر به نظر مى‌رسد هرچند جمع ميان معانى نيز بى‌مانع است.
(در آن باغ‌هاى بهشتى زنانى هستند كه جز به همسران خود
عشق نمى‌ورزند؛ و هيچ
انس و جنّی پيش از ايشان با آنان تماس نداشته است.)
در
آیه ۵۶ سوره الرحمن مى‌خوانيم:
(فِيهِنَّ قاصِراتُ الطَّرْفِ...) «در باغ‌هاى بهشتى زنانى هستند كه جز به همسران خود چشم ندوخته و جز به آنها
عشق نمى‌ورزند.
از«
ابوذر»نقل شده است كه «همسر بهشتى به شوهرش مى‌گويد:
سوگند به عزت پروردگارم كه در
بهشت چيزى را بهتر از تو نمى‌يابم، سپاس مخصوص خداوندى است كه مرا همسر تو و تو را همسر من قرار داد.»
در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه طرف به معناى كاسه چشم است، و مراد از كوتاهى طرف اين است كه: همسران بهشتى به شوهران خود اكتفاء مى‌كنند، و چشم داشتى به ديگران ندارند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قاصِراتُ الطَّرْف»، ج۳، ص۶۸۸-۶۸۹
