عنکبوت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَنْکَبوت:
(کَمَثَلِ الْعَنْکَبوتِ) عَنْکَبوت: حشره کوچکی است دارای چهار جفت پاهای دراز و تارهای آن از مایع لزجی ساخته می‌شود که در حفره‌های بسیار کوچکی همچون سر سوزن در زیر شکم او قرار دارد. این مایع دارای ترکیب خاصی است که هرگاه در مجاورت هوا قرار گیرد سخت و محکم می‌شود؛ عنکبوت آن را به‌وسیله چنگال مخصوصش از این حفره‌ها بیرون می‌کشد و تارهای خود را از آن می‌سازد.
می‌گویند هر عنکبوت قادر است در حدود پانصد متر از این
تارها بتند، ولی خانه عنکبوت در مقایسه با خانه‌های حیوانات و حشرات دیگر بی‌نهایت سست و بی‌دوام است و همان‌طور که در آیه مثال زده شده، کسانی که غیر از
خدا را
معبود خویش برگزینند تکیه‌گاه آن‌ها بر
تار عنکبوت است، ولی آن‌ها که بر
ایمان و
توکل بر خدا تکیه می‌کنند تکیه بر سدّ پولادین دارند.
به موردی از کاربرد
عَنْکَبوت در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مَثَلُ الَّذینَ اتَّخَذوا مِن دونِ اللَّهِ اَوْلیاء کَمَثَلِ الْعَنکَبوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتًا وَ اِنَّ اَوْهَنَ الْبُیوتِ لَبَیْتُ الْعَنکَبوتِ لَوْ کانوا یَعْلَمونَ) (مَثَل کسانی که غیر از خدا را اولیای خود برگزیدند، مَثَل عنکبوت است که خانه‌ای برای خود انتخاب کرده؛ در حالی که سست‌ترین خانه‌ها خانه عنکبوت است اگر می‌دانستند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
کلمه عنکبوت معنایش معلوم است، این کلمه هم بر یک عدد از آن
حشره اطلاق می‌شود و هم بر جمع آن، هم در
مذکر به این صورت می‌آید و هم در مؤنث، یعنی عنکبوت ماده را هم عنکبوت می‌گویند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَنْکَبوت»، ج۳، ص۲۵۸.
