• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عمد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عمد، انجام دادن یا ترک عملی از روی اختیار و قصد، و در مقابل سهو می‌باشد.



عمد در لغت به معنای قصد آمده است؛ لیکن در کلمات فقها مقابل سهو و در باب جنایات در برابر خطا به کار رفته است.


عمد منافاتی با اضطرار، اکراه و جهل ندارد؛ زیرا در موارد اکراه، اضطرار و جهل نیز اراده و قصد وجود دارد. از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در ابواب مختلف فقه ؛ اعم از عبادات و معاملات به معنای اعم سخن گفته‌اند.


ترک واجبات یا ارتکاب محرمات از روی عمد ، در صورتی که مضطر، مُکرَه و یا جاهل قاصر نباشد، حرام است.


بر فعل یا ترک عمدی عبادات و غیر عبادات آثاری مترتب است، از جمله:

۴.۱ - بطلان عمل

اخلال عمدی به اجزا و شرایط نماز موجب بطلان آن می‌شود، چنان که ارتکاب عمدی مبطلات روزه، بطلان آن را در پی دارد. همچنین ترک عمدی ارکان حج و عمره همچون طواف و سعی موجب بطلان حج و عمره می‌گردد.

۴.۲ - ثبوت کفّاره

ارتکاب برخی محرمات از روی عمد، موجب ثبوت کفّاره است، مانند افطار عمدی روزه ، ماه رمضان بدون عذر و یا ارتکاب برخی محرمات احرام.

۴.۳ - حدّ و تعزیر

ارتکاب عمدی محرمات در غیر موارد عذر، موجب ثبوت کیفر است. کیفر دو گونه است: یا مقدار آن نامشخص و بسته به نظر حاکم شرع است و یا مشخص می‌باشد. قسم نخست، تعزیر و قسم دوم حد نامیده می‌شود.

۴.۴ - قصاص

در جنایات عمدی مقابل جنایات خطایی قصاص ثابت است؛ خواه جنایت، کشتن دیگری باشد و یا آسیب رساندن به اعضا و منافع او. البته در کودک و دیوانه، عمد آنان خطا به شمار رفته و حکم خطا بر آن جاری می‌شود.


۱. لسان العرب، واژه «عمد».    
۲. جواهر الکلام، ج۴۲، ص۱۲.    
۳. جواهر الکلام، ج۴۲، ص۱۷۷.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۷۰، برگرفته از مقاله «عمد».    




جعبه ابزار