عظیم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عظیم:
(وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) عظیم: از صفات
خدای تعالی است و جمله
(وَ هُوَ الْعَلیُّ الْعَظیمُ) در
سوره بقره (
آیة الکرسی) در حقیقت دلیلی برای جمله‌های سابق است، یعنی خداوندی که برتر و بالاتر از
شبیه و
شریک و هرگونه کمبود و
عیب و
نقصان است و خداوندی که
عظیم و بزرگ است و بی‌نهایت است، هیچ کاری برای او مشکل نیست و هیچ‌گاه از اداره و
تدبیر جهان هستی خسته و ناتوان و
غافل و بی‌خبر نمی‌شود و
علم او به همه چیز
احاطه دارد.
به موردی از کاربرد
عظیم در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اللّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیّومُ لا تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَّهُ ما فی السَّماواتِ وَ ما فی الاَرْضِ مَن ذا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاّ بِاِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحیطونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ اِلاّ بِما شاء وَسِعَ کُرْسیُّهُ السَّماواتِ وَ الاَرْضَ وَ لا یَؤودُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلیُّ الْعَظیمُ) (هیچ معبودی جز خداوند یگانه زنده و پاینده نیست، خداوندی که قائم به
ذات خویش است و موجودات دیگر، قائم به او. هیچ گاه خواب سبک و سنگینی او را فرا نمی‌گیرد و لحظه‌ای از تدبیر جهان هستی، غافل نمی‌ماند؛ آنچه در آسمان‌ها و آنچه در
زمین است، از آن اوست. کیست که در نزد او، جز به فرمانش
شفاعت کند؟! آینده و گذشته
بندگان را می‌داند و کسی از علم او آگاه نمی‌گردد؛ جز به مقداری که او بخواهد. اوست که به همه چیز آگاه است و علم و دانش محدود دیگران، پرتوی از علم بی‌پایان و نامحدود اوست. تخت حکومت او، آسمان‌ها و زمین را دربرگرفته و نگاهداری آن دو (
آسمان و زمین) او را خسته نمی‌کند و اوست بلند مرتبه و با
عظمت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
جمله:
(وَ هُوَ الْعَلیُّ الْعَظیمُ) خالی از دلالت بر
حصر نیست و تا حدی از آن بر می‌آید که می‌خواهد علو و
عظمت را منحصر در خدا کند و این حصر، یا حصر حقیقی است که
حق هم همین است، برای اینکه علو و
عظمت، خود از کمالات است و حقیقت هر کمالی از آن او است و یا حصری ادعایی است، که چون مقام، مقام
تعلیل بود احتیاج پیدا شد که به طور ادعا،
علو و
عظمت را منحصر در خدا کند، تا آسمان‌ها و زمین در قبال علو و
عظمت خدای تعالی از علو و
عظمت ساقط شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عظیم»، ج۳، ص۱۹۶.
