• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عرفیه عامه با وقتیه شکل چهارم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



عرفیه عامه با وقتیه شکل چهارم، یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل چهارم است.



«قیاس مختلط»، قیاسی است که صغرا و کبرای آن از قضایای موجهه ترکیب یافته باشد.
[۲] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۷-۱۵۹.



مختلطات ضروب شکل چهارم به خلاف سه شکل دیگر، از لحاظ عقیم یا منتج‌ بودن و از لحاظ نوع نتیجه بر یک منوال نیست، بلکه نتایج ضرب اول این شکل (صغرا: موجبه کلی، کبرا: موجبه کلی، نتیجه: موجبه جزئی) و ضرب دوم (صغرا: موجبه کلی، کبرا: موجبه جزئی، نتیجه: موجبه جزئی) به یک منوال است. ضرب سوم (صغرا: سالبه کلی، کبرا: موجبه کلی، نتیجه: سالبه کلی) حکم جداگانه دارد و ضرب چهارم (صغرا: موجبه کلی، کبرا: سالبه کلی، نتیجه: سالبه جزئی) و ضرب پنجم (صغرا: موجبه جزئی، کبرا: سالبه کلی، نتیجه: سالبه جزئی) در بیشتر اختلاطات متشابه‌اند، مگر در مواردی که کبرا از قضایای وصفیه مرکبه باشد. ضرب سوم به شکل دوم مشابهت زیادی دارد و چهار ضرب دیگر به شکل سوم مشابهت دارند.
تفصیل مختلطات شکل چهارم به دلیل اختلافات مذکور، در کتب منطقی در سه جدول جداگانه آمده است: یکی مشتمل بر مختلطات دو ضرب اول، دومی مشتمل بر مختلطات ضرب سوم و جدول سوم شامل ضرب چهارم و پنجم.
یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل چهارم عبارت است از: اختلاط قضیه عرفیه عامه (صغرا) با وقتیه (کبرا). نتیجه این ضرب، قضیه مطلقه عامه خواهد بود.
مثال: همواره هر موجودی تا زمانی که انسان است حیوان است و هر موجودی تا زمانی که ضاحک است انسان است، نه همیشه؛ پس بالفعل بعضی حیوان‌ها ضاحک‌اند.
[۴] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۳۵-۱۳۶.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    


۱. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۳۷-۱۴۲.    
۲. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۷-۱۵۹.
۳. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۳۹.    
۴. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۳۵-۱۳۶.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عرفیه عامه با وقتیه شکل چهارم»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۲/۱۶.    




جعبه ابزار