صِدْق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صِدْق:
(أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ) صِدْق: به معنى «راستى و درستى» و نقيض
کذب است.
به موردی از کاربرد
صِدْق در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا) (و بگو: «
پروردگارا! مرا در هر كار، با
صداقت وارد كن و با
صداقت خارج ساز و از سوى خود، حجّتى يارى كننده برايم قرار ده.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مدخل (به ضم ميم و فتح خاء) مصدر ميمى به معناى داخل كردن است و همين طور مخرج كه آن نيز هم وزن همان صيغه است و به معناى خارج كردن است و اگر ادخال و اخراج را به
صدق اضافه كرده به اين عنايت است كه دخول و خروج در هر امرى دخول و خروجى باشد كه متصف به
صدق و داراى حقيقت باشد، نه اين‌كه ظاهرش مخالف با واقع و باطنش باشد و يا يک طرفش با طرف ديگرش متضاد بوده باشد، مثل اين‌كه اگر داخل
دعا مى‌شود به زبانش
خدای را بخواند ولى منظور قلبيش اين باشد كه در ميان مردم و همگان موجه گشته از اين راه وجهه‌اى كسب كند و يا در يک قسمت از دعايش خداى را به خلوص بخواند و در قسمت ديگر غير خداى را هم شركت دهد.
و خلاصه اين‌كه دخول و خروج به
صدق اين است كه
صدق و واقعيت را در تمامى دخول و خروج‌هايش ببيند و
صدق سراپاى وجودش را بگيرد، چيزى بگويد كه عمل هم بكند و عملى بكند كه همان را بگويد، چنان نباشد كه بگويد آن‌چه را كه عمل نمى‌كند و عملى انجام ندهد مگر آن را كه
ایمان دارد و بدان معتقد است و اين مقام مقام
صديقين است و بنا بر اين برگشت كلام به اين مى‌شود كه مثلا بگوئيم: خدايا امور مرا آن چنان سرپرستى كن كه
صديقين را سرپرستى مى‌كنى.
آيه مورد بحث به يكى از دستورهاى اصولى اسلام كه از روح ايمان و
توحید سرچشمه مى‌گيرد اشاره مى‌كند و مى‌گويد:
«بگو پروردگارا ورود مرا در هر كار
صادقانه قرار ده و
صادقانه خارج نما...»
(وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ) هيچ كار فردى و اجتماعى را جز با
صدق و راستى آغاز نكنم، همچنين هيچ برنامه‌اى را جز به راستى پايان ندهم، راستى،
صداقت، درستى و
امانت، خط اصلى من در همه كارها باشد و آغاز و انجام همه چيز با آن صورت گيرد.
گرچه مفسران بعضا خواسته‌اند مفهوم وسيع اين آيه را در
مصداق يا
مصاديق معينى محدود سازند، از جمله ورود به
مدینه و خروج از آن به
مکه، يا دخول در
قبر و خروج از آن به هنگام
رستاخیز و يا مانند اين‌ها، ولى پر واضح است كه تعبير جامع فوق هيچ‌گونه محدوديتى در آن نيست، تقاضايى است براى ورود و خروج
صادقانه در همه چيز، در همه كار و در هر برنامه است.
در حقيقت رمز اصلى پيروزى در همين‌جا نهفته شده است و راه و روش
انبیاء و اولياى الهى همين بوده كه فكرشان، گفتارشان و اعمالشان از هرگونه غش، تقلب، خدعه، نيرنگ و هرچه برخلاف
صدق و راستى است پاک باشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صِدْق»، ج۲، ص۵۸۶.
