صَدْق (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَدْق یا
صِدْق (به کسر و فتح صاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای راست گفتن است.
صِدْق (به کسر صاد و سکون دال)، به معنای راست مقابل
دروغ است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
تَصْدیق (به فتح تاء و سکون صاد) یعنی اذعان
اعتقاد و راست دانستن (
ایمان آوردن)؛
•
صَدیق (به فتح صاد و کسر دال) به معنای رفيق آنكه دوستى و محبت او راست باشد؛
•
صَدَقَه (به فتح صاد و دال و قاف) چيزى است كه
انسان از
مال خود قربة الى اللّه مى‌دهد و آن اعمّ از
زکاة است و به
واجب و
مستحبّ هر دو گفته مى‌شود.
مواردی متعدد از این مادّه در نهج البلاغه به کار رفته است.
صَدْق یا
صِدْق به معنای راست گفتن است.
صِدْق به معنای راست مقابل دروغ آمده است.
تَصْدیق به معنای اذعان اعتقاد و راست دانستن و ایمان آوردن آمده است.
صَدیق به معنای رفیق و آن‌که دوستی و محبت او راست باشد آمده است.
صَدَقَه به معنای چیزی است که انسان از مال خود قربة الی اللّه می‌دهد و اعمّ از زکات است و به واجب و مستحبّ هر دو گفته می‌شود.
در اقرب الموارد در وجه تسمیه آن گوید: بنده به وسیله آن
صدق عبودیّت خود را
آشکار می‌کند.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
ترغیب به پیروی
اهل‌بیت فرموده است:
«وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ! فأَنْزِلوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنازِلِ القُرْآنِ.» «آن‌ها زمام‌های
حق، نشانه‌های
دین، زبان‌های راستگوی
وحی هستند آن‌ها را به نیکوترین منازل
قرآن نازل کرده و مانند
قرآن واجب الاطاعه و هادی بدانید.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
ذمّ اهل
عراق فرموده است:
«فَعَلَى مَنْ أَكْذِبُ؟ أَ عَلَى اللهِ؟ فأَنا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِهِ! أَمْ عَلَى نَبيِّهِ؟ فأَنا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ!.» «به من خبر رسید که بعضی از شما گفته است: علی دروغ می‌گوید
خدا شما را بکشد بر چه کسی دروغ می‌بندم، به خدا من که اوّلین ایمان آورنده از
اصحاب به خدا هستم یا بر
پیغمبر که اوّلین
تصدیق کننده او می‌باشم.»
آن حضرت فرموده:
«لا يَكونُ الصَّديقُ صَديقاً حَتَّى يَحْفَظَ أَخاهُ فی ثَلاث: فی نَكْبَتِهِ وَ غَيْبَتِهِ وَ وَفاتِهِ.» «تا در گرفتاری و وقت غایب بودن و بعد از
مرگ، دوستی را حفظ نکند، دوست واقعی نمی‌باشد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است:
«اسْتَنْزِلوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ.» «
روزی را به وسيله
صدقه فرود آوريد.»
همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است:
«إِذا أَمْلَقْتُم فَتاجرِوا اللهَ بِالصَّدَقَةِ.» «چون
فقیر شدید، با خدا با
صدقه تجارت کنید، یعنی
صدقه بدهید که خدا ثروت
عطا فرماید.»
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) درباره
قرآن می‌فرمایند:
«أَنَّهُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ قائِلٌ مُصَدَّقٌ.» «
قرآن شفاعت كننده‌اى است كه شفاعتش پذيرفته و گوينده‌اى است كه سخنش
تصديق مى‌گردد.»
در مقام
موعظه فرمودند:
«وَ عِبْرَةً لِمَنِ اتَّعَظَ وَ نَجاةً لِمَنْ صَدَّقَ.» «براى آنكه
عزم بر
درک حق دارد،
درس عبرتى است براى آن كه اندرز بپذيرد، مايه
نجات و رهايى است.»
امیرالمومنین در
حکمت ۲۷ فرمودند:
«وَ النَّهْی عَنِ الْمُنكَرِ وَ الصِّدْقِ فی الْمَواطِنِ.» «
امر به معروف،
نهی از منکر،
صدق و راستى در معركه
نبرد.»
مواردی متعدد از این مادّه در نهج البلاغه به کار رفته است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صدق»، ج۲، ص۶۳۲.
