صرح (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرْح (
به فتح صاد و سکون راء)
از واژگان نهج البلاغه به معنای آشكار كردن است.
کلماتی مانند
تصریح و
مصارحه از مشتقات این واژه‌اند.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
جنگ و ذمّ اهل
کبر و ...
از آن‌ها
استفاده نموده است.
صَرْح به معنای آشكار كردن آمده است.
«
صَرَّحَ الاَمر: بَینَّه وَ اَظهَرَه.»
مُصارَحة به معنای تظاهر آمده است.
برخی
از مواردی که در «
نهج‌البلاغه»
به کار رفته است،
به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه ۱۵ زمان شروع جنگ فرموده است:
«اللَّهُمَّ قَدْ صَرَّحَ مَكْنونُ الشَّنآنِ، وَ جاشَتْ مَراجِلُ الاَْضْغانِ اللَّهُمَّ إِنّا نَشْكوا إِلَيکَ.» «
خدایا عداوت پنهان آشکار شده و دیگ‌های کینه‌ها
به غلیان آمده است.»
تصریح
از این ماده لازم نیز آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذمّ اهل
کبر فرموده است:
«أَلا وَ قدْ أَمْعَنْتُمْ في الْبَغْيِ، وَ أَفْسَدْتُمْ في الاَْرْضِ، مُصارَحَةً لله بِالمُناصَبَةِ.» «در تجاوز زیاده روی کردید و در زمین
فساد کردید برای آشکار کردن عداوت با
خدا.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه ۱۷ به معاویه نوشته است:
«وَ لا أَبوسُفْيانَ كَأَبي طالِب، وَ لا المُهاجرُ كَالطَّليقِ، وَ لا الصَّريحُ كَاللَّصيقِ.» «
ابو‌سفیان مانند
ابو‌طالب نیست،
مهاجر که ما هستیم مانند
طلقاء نیست. (اشاره
به فاذهبوا انتم الطلقاء) و صریح مانند
لصیق نیست.»
(مراد
از صریح در این‌جا کسی است که
از روی
اعتقاد و
اخلاص اسلام آورده و لصیق کسی که
از روی
نفاق و غرض دنیائی اسلام قبول کرده است.)
«صریح» یعنی آن‌که دارای نسب صحیح است.
مقابل لصیق که
به کسی بدون
نسب الحاق کنند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با انسان در وقت
مرگ فرموده است:
«وَ يَتَذَكَّرُ أَمْوالاً جَمَعَها، أَغْمَض في مَطالِبِها، وَ أَخَذَها مِنْ مُصَرَّحاتِها وَ مُشْتَبِهاتِها.» «
به ياد ثروت‌هايى كه جمع كرده مى‌افتد؛ همان ثروتى كه در جمع‌آورى آن چشم‌ها را
به هم گذارده و
از حلال و
حرام و مشكوک، گرفته و
گناه جمع‌آورى آن‌ها همراه اوست.»
«مصرحّات» اموالی است که محل حلال آن آشکار است.
«إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ العِبَرُ عَمّا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ المَثُلاتِ، حَجَزَهُ التَّقْوَى.» «کسى که
از اعمال و کردار گذشتگان و عواقب
سوء آن
عبرت گیرد،
تقوا وى را
از فرو رفتن در آن گونه شبهات و بدبختی‌ها باز دارد!.»
این ماده شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صرح»، ج۲، ص۶۳۴.
