• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سیدحسین بن میرابراهیم حسینی قزوینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حسینی قزوینی، خاندانی شیعی مشهور به علم و فقاهت، از فرزندان محمد فَصیح‌ بن میراولیاء در سده‌های یازدهم تا سیزدهم است. یکی از شخصیت‌های این خاندان، سیدحسین فرزند میرابراهیم حسینی قزوینی، است.



سیدحسین،
[۱] فیض قدسی، زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
فرزند سیدمیرابراهیم، وی در حدود ۱۱۲۶ در قزوین به دنیا آمد.
ابتدا نزد پدرش درس خواند.
علوم عقلی و رجال و حدیث را از برادر خود، سیدمحمدمهدی، آموخت.
وی از نصراللّه حائری، حسین ماحوزی، محمدعلی جزینی و ملامحمدقاسم تنکابنی روایت نقل کرده است.
سیدمحمدمهدی طباطبایی بحرالعلوم و میرزا ابوالقاسم قمی (صاحب قوانین‌الاصول ) از او اجازه روایت داشتند.
سیدحسین معاصر شیخ یوسف بحرانی بود و پس از احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در حوزه علمیه قزوین به تدریس و افتا پرداخت.
[۷] عبدالحسین شهیدی صالحی، سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری، ج۱، ص۱۷۶، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).

تراجم‌نویسان از حسینی قزوینی با عظمت بسیار یاد کرده‌اند.
بحرالعلوم در اجازه خود به علی‌ بن محمد بحرانی ، سیدحسین را با اوصافی چون مایه افتخار عالمان، کوه رفیع دانش و ستون استوار فضل و بینش وصف کرده است.
سرجان ملکم
[۱۱] جان‌ملکم، تاریخ ایران، ج۲، ص۲۲۵ـ ۲۲۶، ترجمه اسماعیل حیرت، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ش.
نیز وی را در زمره چهار مجتهد معروف ایرانِ آن زمان دانسته که پس از فوت هم از او با احترام یاد می‌شده است.
زهد و تقوای او را ستوده‌اند.
وی شعر نیز می‌سرود و نسیب تخلص می‌کرد.
[۱۳] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۴۲۸، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.


۱.۱ - وفات

سیدحسین در ۱۲۰۸ در قزوین درگذشت و در امامزاده حسین دفن شد.
[۱۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه: الکرام البررة، قسم ۱، ص۳۷۴، مشهد ۱۴۰۴الف.
[۱۵] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۵، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.

مرقدش زیارتگاه مردم شده است.
[۱۶] عباس قمی، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۲۷ش (.


۱.۲ - آثار

سیدحسین تألیفات بسیاری داشته، که از آن جمله است: الدّر (الدراری) الثمین، مشتمل بر چهل رساله در مسائل فقهی مُسْتَقصی الاجتهاد، در شرح ذخیرةالمعاد محقق سبزواری
[۲۴] سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای بر فقه شیعه: کلیات و کتاب‌شناسی، ج۱، ص۱۱۳، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
البَراهینُ السَّداد فی شرح‌الارشاد، در شرح کتاب فقهی ارشاد الاذهان علامه حلّی ؛ المعاملات، به فارسی؛ اللالی الثَّمینة و الدرَّاری الرزَّینه، در علم تراجم، که از منابعِ مؤلفِ اعیان‌ الشیعه بوده است؛ تذکرةالعقول، در اصول دین؛ نظم‌البرهان فی سَمَط‌ الایمان، منظومه‌ای در اعتقادات و اصول دین، که خود آن را شرح کرده است؛ دیوان اشعار رساله در اخلاق، به فارسی، که چندبار چاپ شده است.
[۳۴] جمال‌الدین زرآبادی، میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او، ج۱، ص۱۳۱، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.

معروف‌ترین اثر سیدحسین، معارج الاحکام فی شرح مسالک الافهام و شرایع الاسلام است که شرحی است استدلالی و مبسوط بر شرایع‌الاسلام محقق حلّی، با توجه به آرای شهیدثانی در مسالک الافهام.
وی که مسالک الافهام را برای برخی شاگردانش تدریس می‌کرد، به درخواست برادرش، سیدحسن، آن مباحث را در این اثر گردآورد.
معارج‌الاحکام، که جامع همه ابواب فقه است، از مهم‌ترین منابع مکتب فقهی قزوین به شمار می‌رود.
فصل سوم مقدمه مهم کتاب، تلخیصی است از جامع‌الرواه محمد بن علی اردبیلی و مشترکات یا هدایةالمحدّثین الی طریقةالمحمدین تألیف محمدامین‌ بن محمدعلی کاظمی.
سیدحسین در پایان مقدمه، منابعی را که برای نگارش کتاب استفاده کرده، بررسی نموده و به شرح‌حال بسیاری از علمای متقدم و متأخر، از جمله مشایخ خود و پدرش، پرداخته است.
[۴۳] احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی مرعشی نجفی، ج۵، ص۲۸۷، قم ۱۳۵۴ـ ۱۳۷۶ش.
[۴۴] عبدالحسین شهیدی صالحی، سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری، ج۱، ص۱۷۷، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
[۴۵] سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتاب‌شناسی، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.



۱. فیض قدسی، زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
۲. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۱، ص۱۷۸۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳. سیدمحسن امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۴۱۴.    
۴. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱، ص۱۳۸ ۱۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۵. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱، ص۱۸۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۶. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۱، ص۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۷. عبدالحسین شهیدی صالحی، سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری، ج۱، ص۱۷۶، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
۸. عبدالنبی‌ بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۱۳۰۱۳۱، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.    
۹. محمدباقر موسوی خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۳۶۵ ۳۶۶.    
۱۰. محمدباقر موسوی خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۳۶۶.    
۱۱. جان‌ملکم، تاریخ ایران، ج۲، ص۲۲۵ـ ۲۲۶، ترجمه اسماعیل حیرت، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ش.
۱۲. محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، ج۴، ص۴۴۹، تهران ۱۳۶۹ش.    
۱۳. محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۴۲۸، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۱۴. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه: الکرام البررة، قسم ۱، ص۳۷۴، مشهد ۱۴۰۴الف.
۱۵. محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۵، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۱۶. عباس قمی، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۲۷ش (.
۱۷. محمدباقر موسوی خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۳۶۵.    
۱۸. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲، ص۴۹۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۹. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۸، ص۵۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۰. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۱، ص۲۴۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۱. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۲، ص۴۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۲. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۷، ص۹۹۱۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۳. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۳، ص۲۴۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۴. سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای بر فقه شیعه: کلیات و کتاب‌شناسی، ج۱، ص۱۱۳، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
۲۵. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۳، ص۸۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۶. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۷. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۹، ص۲۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۸. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۲۷۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۹. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۸، ص۲۵۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۰. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۱، ص۱۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۱. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۱، ص۲۰۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۲. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۴، ص۲۰۰۲۰۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۳. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱، ص۳۷۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۴. جمال‌الدین زرآبادی، میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او، ج۱، ص۱۳۱، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.
۳۵. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۶. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۱، ص۱۷۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۷. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۲، ص۲۶۰ ۲۶۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۸. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۱۵، ص۲۹۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۹. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۴، ص۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۴۰. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۶، ص۲۴۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۴۱. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۱، ص۱۷۸۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۴۲. محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعه، ج۲۲، ص۲۰۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۴۳. احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی مرعشی نجفی، ج۵، ص۲۸۷، قم ۱۳۵۴ـ ۱۳۷۶ش.
۴۴. عبدالحسین شهیدی صالحی، سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری، ج۱، ص۱۷۷، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
۴۵. سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتاب‌شناسی، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان حسینی‌قزوینی»، شماره۶۲۵۴.    




جعبه ابزار