• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سمیع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: سَمیعٌ (لغات‌قرآن)، سمیع.


سَمیع (به فتح سین) از واژگان قرآن کریم شنوا و از اسماء حسنی است. این واژه چهل و هفت بار در قرآن مجيد آمده و همه درباره خداوند است جز در آیه‌ ۲۴ سوره هود .



سَمیع به معنای شنوا و از اسماء حسنی است.


سمیع چهل و هفت بار در قرآن مجيد آمده و همه درباره خداوند است جز در آيه‌ (مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمى‌ وَ الْأَصَمِّ وَ الْبَصِيرِ وَ السَّمِيعِ‌ ...) (حال اين دو گروه [ مؤمنان و منكران‌ ] ، حال «نابينا و ناشنوا» و «بينا و شنوا» است....) و در اغلب آنها با كلمه علیم و در بعضى با كلمه قریب همراه است. و آن از صيغ مبالغه است مثل رحیم و عظیم.
سميع از صفات ذات است و خداوند در ذات خود سميع است خواه مسموعى باشد يا نه، در اصول کافی باب صفات الذات از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده‌
«لَمْ يَزَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَبَّنَا وَ الْعِلْمُ ذَاتُهُ وَ لَا مَعْلُومَ. وَ السَّمْعُ‌ ذَاتُهُ وَ لَا مَسْمُوعَ‌. وَ الْبَصَرُ ذَاتُهُ وَ لَا مُبْصَرَ وَ الْقُدْرَةُ ذَاتُهُ وَ لَا مَقْدُورَ. فَلَمَّا أَحْدَثَ الْأَشْيَاءَ وَ كَانَ (وُجِدَ) الْمَعْلُومُ وَقَعَ الْعِلْمُ مِنْهُ عَلَى الْمَعْلُومِ وَ السَّمْعُ‌ عَلَى‌ الْمَسْمُوعِ‌ وَ الْبَصَرُ عَلَى الْمُبْصَرِ وَ الْقُدْرَةُ عَلَى الْمَقْدُورِ ....»
در نهج البلاغه خطبه ۱۵۲ فرموده‌ : «السَّمِيعُ‌ لَا بِأَدَاةٍ وَ الْبَصِيرُ لَا بِتَفْرِيقِ آلَةٍ.» (شنوا است ولى نه اين كه وسيله شنوايى در اختيار داشته باشد. بينا است ولى نه اين كه به وسيله چشم و باز كردن پلک‌ها، قدرت مشاهده پيدا كند.)
روايات ديگرى نيز در اين زمينه هست. صدوق (رحمه‌الله) در توحید فرموده: سميع يعنى اگر مسموعى پيدا شود خدا نسبت به آن سميع است و ذات خدا سميع است معنى ديگر آنكه خدا سميع الدعاء يعنى اجابت كننده دعاست. ابن اثیر در نهایه گويد: سميع آن است كه از درک او هيچ مسموعى و لو مخفى هم باشد، فوت نشود خدا بدون گوش، شنواست و آن از صيغ مبالغه است. راغب گويد: مراد از سميع دانا بودن خداست به مسموعات.
به عقيده او (قَدْ سَمِعَ‌ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجادِلُكَ فِي زَوْجِها ...) يعنى «دانست خدا كلام زنى را كه با تو درباره شوهرش مجادله می‌كرد.»
(رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ‌ السَّمِيعُ‌ الْعَلِيمُ) (پروردگارا! از ما بپذير، كه تويى شنوا و دانا.)
(وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ‌ الْعَلِيمُ) (و بر خدا توكّل كن، كه او شنوا و داناست.)


این واژه چهل و هفت بار در قرآن کریم آمده است.


۱. هود/سوره۱۱، آیه۲۴.    
۲. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۳۲۶.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۶.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۴۷.    
۵. هود/سوره۱۱، آیه۲۴.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲۴.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۹۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۸۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۳۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۳۶.    
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۰۷.    
۱۲. نهج البلاغه، تصحیح الحسون، خطبه۱۵۲، ص۳۲۶.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه روان فارسی، ص۳۲۳.    
۱۴. صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص۱۹۷.    
۱۵. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه، ج۲، ص۴۰۱.    
۱۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۶.    
۱۷. مجادله/سوره۵۸، آیه۱.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۷۷.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۱۱.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۷۱.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۶۴.    
۲۲. بقره/سوره۲، آیه۱۲۷.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۸۲.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۴۲۷.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۹.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۵۱.    
۲۸. انفال/سوره۸، آیه۶۱.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۴.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۱۱۷.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۱۵۴.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۵۳.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۵۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سمع»، ج۳، ص۳۲۶.    






جعبه ابزار