• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلب عموم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سلب عموم یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای نفی عمومیت ثبوت محمول برای موضوع، و نفی دوام اتصال یا انفصال میان مقدم و تالی است.



سلب عموم، مقابل ایجاب کلی است. مفاد ایجاب کلی در قضیه حملیه، ثبوت محمول برای موضوع برای همه افراد یا احوال است؛ مثل: کلّ انسانٍ حیوانٌ، الانسانُ ضاحکٌ دائماً، همه انسان‌ها حیوان‌اند و همیشه انسان ناطق است. معنای مطابقی سلب عموم در قضیه حملیه، نفی ثبوت محمول برای موضوع برای همه افراد یا احوال است؛ مثل: لیس کلّ حیوانٍ انساناً، لیس دائماً الانسانُ متحرّکَ الاصابع، همه انسان‌ها کاتب نیستند و همیشه انسان خواب نیست. مفاد ایجاب کلی در قضیه شرطیه، دوام اتصال یا انفصال میان مقدم و تالی در همه اوضاع و احوال است؛ مثل: همیشه اگر انسان خواب باشد هشیار نیست. سلب عموم در قضیه شرطیه بر نفی دوام زمانی یا احوالیِ اتصال یا انفصال میان مقدم و تالی دلالت دارد؛ مانند: لیس کلّما کان الانسان متحرّک الاصابع کان کاتباً.


سلب عموم، هم با سلب کلی، یعنی عموم سلب و هم با سلب جزئی سازگار است و بر هیچ‌یک به طور معیّن دلالت ندارد. از غالب ادواتی که بر مطلق سلب دلالت دارند می‌توان برای افاده سلب عموم بهره برد و به ادوات خاصی اختصاص ندارد. آنچه سبب افاده سلب عموم یا عموم سلب می‌شود نحوه قرار گرفتن ادوات است که در ابتدا یا انتها و قبل یا بعد از سور قضیه واقع شود و در هر زبانی، قاعده مخصوص به خود را دارد.


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    


۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۸۳.    
۲. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۵۵.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سلب عموم»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۷.    




جعبه ابزار