زَوْر (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَوْر (به فتح زاء و سکون واو) به معنای قصد، میل و انحراف از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم است.
زَوْر به فتح (ز) به معنای قصد و ميل است. از
اقرب الموارد روشن میشود كه زور از باب نصر ينصر به معنى قصد است و زيارت نيز از آن است مثل
(حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ) (تا آن جا كه به ديدار قبرها رفتيد (و به فزونى قبور مردگانتان افتخار كرديد).)
و از باب علم يعلم و كرم يكرم به معنى ميل و انحراف است مثل
(وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ... ذاتَ الشِّمالِ ...) يعنى «مىبينى
آفتاب را از
غار آنها به طرف شمال ميل میكند.» و زور بضم (ز) به معنى
دروغ است
(فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً) (
ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند.)
ولى
راغب گويد: زور به فتح (ز) بالاى سينه است «زُرْتُ فُلَاناً» او را زيارت كردم يعنى با سينه خود وى را ملاقات نمودم و نيز زور به فتح (ز) ميل و انحراف با سينه است و ازْوَر كسى است كه سينهاش مايل و كج باشد و «
تَتَزاوَرُ! عَنْ كَهْفِهِمْ»
يعنى «ميل میكرد ...» و بئر زَوْرَاء چاهى است كه كج كنده باشند و به دروغ زور به ضمّ (ز) گفتهاند كه از جهت خود (كه راستى است) منحرف است فرموده «
ظُلْماً وَ زُوراً»
(فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ) (از
پلیدی بتها اجتناب كنيد، و از سخن
باطل بپرهيزيد.)
زور چنانكه از راغب و اقرب نقل شد و
طبرسی و
جوهری و غيره گفتهاند به معنى كذب است
ولى ظاهرا مراد قول منحرف از
حق و قول باطل است اعم از آنكه دروغ باشد يا غير آن و از رديف
اوثان و قول زور به دست میآيد كه سخن باطل از نظر قرآن چنان كار زشتى است كه در رديف
بت و
بتپرستی است.
(از آيه وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً) (و
کافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا
افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى دادهاند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند.)
روشن میشود كه گفتار ظالمانه زور است.
قرشی بنایی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «زور»، ج۳، ص۱۸۹.