• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذُرِّیَّة (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ذُرِّیَّة: (ذُرِّیَّةَ بَعْضُها مِن بَعْضٍ)
«ذُرِّیَّة» چنان که دانشمندان لغت گفته‌اند، در اصل به معنای «فرزندان کوچک و کم سن و سال» است. ولی غالباً به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنای مفرد و گاهی به معنای جمع استعمال می‌گردد اما در اصل، معنای جمعی دارد.
درباره ریشه اصلی این لغت احتمالات متعددی داده شده است: بعضی آن را از «ذَرْء» (بر وزن زرع) به معنای آفرینش‌ می‌دانند بنابراین مفهوم اصلی «ذُرِّیَّة» با مفهوم مخلوق و آفریده شده برابر است. و بعضی آن را از «ذَرّ» (بر وزن شرّ) که به معنای موجودات بسیار کوچک همانند ذرات غبار و مورچه‌های بسیار ریز می‌باشد دانسته‌اند، از این نظر که فرزندان انسان نیز در ابتدا از نطفه بسیار کوچکی آغاز حیات می‌کنند.
سومین احتمال که درباره آن داده شده، این است که از مادّه «ذَرْو» (بر وزن مرو) به معنای پراکنده ساختن گرفته شده و این که فرزندان انسان را ذریّه گفته‌اند به خاطر آن است که آنها پس از تولید مثل، به هر سو در روی زمین پراکنده می‌شوند.



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با ذُرِّیَّة:

۱.۱ - آیه ۳۴ سوره آل عمران

(ذُرِّيَّةَۢ بَعۡضُهَا مِنۢ بَعۡضٖ وَ ٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) (آنها فرزندان و دودمانى بودند كه از نظر پاكى و تقوا و فضيلت، همانند يكديگر بودند؛ و خداوند، شنوا و داناست. )
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (ذريه) بطورى كه گفته‌اند در اصل به معناى فرزندان صغير بوده، و سپس در مطلق اولاد چه صغیر و چه كبير استعمال شده، و همين معنا در آيه منظور است، و اين كلمه در آيه شريفه، منصوب است، چون عطف بیان مى‌باشد. و اينكه فرموده: (بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ) دلالت دارد بر اينكه هر بعضى از ايشان را فرض كنيم، از بعضى ديگر پيدا شده، و به بعضى ديگر منتهى مى‌شود، و لازمه اين سخن آن است كه مجموع آنان متشابه الاجزا باشند، و در صفات و حالات از يكديگر جدا نباشند و چون گفتگو از اصطفاى ايشان بود پس مى‌فهميم كه آنان ذريه‌اى هستند كه در صفات فضيلت جداى از هم نيستند، همه در آن صفاتى كه باعث اصطفاى بر عالميان مى‌شود مشتركند، چون در كارهاى خدا گزاف و بيهودگى وجود ندارد، يكى از كارهاى او اصطفائى است كه منشا تمامى خيرات در عالم است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۱۷۲ سوره اعراف

(وَ إِذۡ أَخَذَ رَبُّكَ مِنۢ بَنِيٓ ءَادَمَ مِن ظُهُورِهِمۡ ذُرِّيَّتَهُمۡ وَ أَشۡهَدَهُمۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَلَسۡتُ بِرَبِّكُمۡ قَالُواْ بَلَىٰ شَهِدۡنَآۚ أَن تَقُولُواْ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّا كُنَّا عَنۡ هَٰذَا غَٰفِلِينَ) (و به خاطر بياور زمانى را كه پروردگارت از صلب فرزندان آدم، ذريّه آنها را برگرفت؛ و آنها را بر خودشان گواه ساخت؛ و فرمود: «آيا من پروردگار شما نيستم؟» گفتند: «آرى، گواهى مى‌دهيم.» خداوند چنين فرمود، مبادا روز رستاخیز بگوييد: «ما از اين، غافل بوديم؛ و از پيمان فطرى بى‌خبر مانديم».)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: فرزند را از پشت پدر و مادر گرفته، و آن را که تاکنون جزئی از ماده پدر و مادر بوده موجودی مستقل و انسانی تمام عیار گردانیده و از پشت این فرزند نیز فرزند دیگر اخذ کرده و همچنین تا آنجا که اخذ تمام شود، و هر جزئی از هر موجودی که باید جدا گردد، و افراد و انسانكها موجود گشته و منتشر شوند، و هر یک از دیگری مستقل شده و برای هر فردی نفسی مستقل درست شود، تا سود و زیانش عاید خودش گردد، این آن مفادی است که از جمله‌ (وَ اِذْ اَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ) استفاده می‌شود، و اگر فرموده بود: و اذ اخذ ربک من بنی آدم ذریتهم و یا می‌فرمود: اذ نشر بنی آدم معنای کلام مبهم می‌ماند. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۳ - آیه ۴۱ سوره یس

(وَ ءَايَةٞ لَّهُمۡ أَنَّا حَمَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُمۡ فِي ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ) (نشانه‌اى ديگر از عظمت پروردگار براى آنان اين است كه ما فرزندانشان را در كشتی‌هايى پر از وسايل و بارها حمل كرديم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب مى‌گويد: كلمه ذرية در اصل به معناى فرزندان خردسال است، ولى در استعمالهاى متعارف در خردسالان و بزرگسالان هر دو استعمال مى‌شود، هم در يك نفر به كار مى‌رود، و هم در چند نفر، ولى اصلش به معناى چند نفر است‌. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. آل عمران/سوره۳، آیه۳۴.    
۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۷۲.    
۳. یس/سوره۳۶، آیه۴۱.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۲۷.    
۵. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۱۵۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۶۰۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۱۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۴۱۸.    
۹. آل عمران/سوره۳، آیه۳۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۲۶۲.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۶۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۴۱.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۲۷۸.    
۱۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۷۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۷۳.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۰۰.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۰۶.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۰۸.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۹۰.    
۲۱. یس/سوره۳۶، آیه۴۱.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۳.    
۲۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۲۷.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۳۵.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج، ص.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۱۱.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۲۷۷.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذُرِّیَّة»، ج۲ ص۸۴.    






جعبه ابزار