دائمه مطلقه با ضروریه مطلقه در شکل چهارم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

دائمه مطلقه با ضروریه مطلقه در شکل چهارم یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل چهارم است.

---

«قیاس مختلط» قیاسی است که صغرا و کبرای آن از قضایای موجهه ترکیب یافته باشد. مختلطات ضروب شکل چهارم به خلاف سه شکل دیگر از لحاظ عقیم یا منتج‌ بودن و از لحاظ نوع نتیجه بر یک منوال نیست، بلکه نتایج ضرب اول این شکل (صغرا: موجبه کلی، کبرا: موجبه کلی، نتیجه: موجبه جزئی) و ضرب دوم (صغرا: موجبه کلی، کبرا: موجبه جزئی، نتیجه: موجبه جزئی) به یک منوال است. ضرب سوم (صغرا: سالبه کلی، کبرا: موجبه کلی، نتیجه: سالبه کلی) حکم جداگانه دارد و ضرب چهارم (صغرا: موجبه کلی، کبرا: سالبه کلی، نتیجه: سالبه جزئی) و ضرب پنجم (صغرا: موجبه جزئی، کبرا: سالبه کلی، نتیجه: سالبه جزئی) در بیشتر اختلاطات متشابه‌اند، مگر در مواردی که کبرا از قضایای وصفیه مرکبه باشد. ضرب سوم به شکل دوم مشابهت زیادی دارد و چهار ضرب دیگر به شکل سوم مشابهت دارند. تفصیل مختلطات شکل چهارم به دلیل اختلافات مذکور در کتب منطقی در سه جدول جداگانه آمده است: یکی مشتمل بر مختلطات دو ضرب اول، دومی مشتمل بر مختلطات ضرب سوم و جدول سوم شامل ضرب چهارم و پنجم.
یکی از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل چهارم عبارت است از: اختلاط قضیه دائمه مطلقه (صغرا) با ضروریه مطلقه (کبرا). مراد از ضروریه مطلقه، کاربرد عام آن است که شامل «ضروریه ذاتیه» و «ضروریه ازلیه» می‌شود. نتیجه این ضرب، قضیه حینیه مطلقه خواهد بود که بر فعلیت نسبت، حین اتصاف ذات موضوع به وصف موضوع و عنوان آن دلالت دارد؛ مثال: دائماً هیچ ناطقی سنگ نیست و هر انسانی ضرورتاً ناطق است؛ پس بالفعل هیچ سنگی تا وقتی سنگ است انسان نیست.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---