خورشاه بن قباد حسینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«خورشاه بن قباد حسینی»، معروف به ایلچی نظام شاه، تاریخ نگار ایرانی تبار هندی، در
عراق عجم به
دنیا آمده است؛ متاسفانه تاریخ تولد او مشخص نیست.
در روزگار
سلطنت برهان نظام شاه، فرمانروای احمدنگر، به
هندوستان کوچ کرد. وی به شاه طاهردکنی، شاعر و پیشوای
فرقه اسماعیلیه، ارادت می‌ورزید و گویا خود نیز چون شاه طاهر
مذهب اسماعیله داشته است.
وی در سال ۹۵۲ ق از جانب برهان شاه و شاه طاهر، در مقام سفارت، به همراه هیاتی رهسپار
ایران شده، در
قزوین به حضور شاه طهماسب رسید و مدت یک سال و نیم در اردوی شاه طهماسب ماند و به همین سبب به «ایلچی نظام شاه» اشتهار یافت.
وی حدود یک سال و نیم در دربار شاه
صفوی زیست و به همراه شاه طهماسب به
گرجستان و شروان سفر کرد.
او در سال ۹۵۴ ق، برای رساندن نامه شاه طهماسب به شاه طاهر، به
هند برگشت و در احمدنگر، به خدمت برهان شاه و شاه طاهر رسیده، پس از مدتی باز به ایران مراجعت کرده و نوزده سال دیگر در ایران ماند.
خورشاه در طول اقامت طولانی خود در ایران، به نواحی مختلف ایران؛ از جمله
گیلان و
مازندران سفر کرده و دیده‌ها و شنیده‌های خود را ثبت نموده و در اثر خود آورده است.
سفر وی به ایران، تا سال ۹۷۱ ق به درازا کشید و در بازگشت به هندوستان، در گلکنده سکنی گزیده، به دربار ابراهیم قطبشاهی (۹۵۷- ۹۸۹ ق) پیوست و کتاب تاریخ معروف خود را به نام این پادشاه به پایان برد.
این تاریخ عمومی، که دارای نثری ساده بوده و به دور از تعقید، درازگویی و پیچیدگی منشیانه می‌باشد، به «
تاریخ ایلچی نظام شاه» معروف شده است. این تاریخ، وقایع
دنیا از آغاز آفرینش تا سال ۹۷۰ ق را در برداشته و شامل هفت مقاله به شرح زیر است:
۱- تاریخ پیشدادیان تا پایان کار
ساسانیان در ایران.
۲- از تولد
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا خروج
عباسیان.
۳- عباسیان و سلسله‌های هم روزگار ایشان تا قراختائیان.
۴- پادشاهان ترکستان،
مغول‌ها و ظهور ایلخانان تا دولت آل مظفر.
۵- تیمور و فرزندان او.
۶- ترکمان‌های
قراقوینلو و آق قوینلو تا
سلطنت شاه طهماسب صفوی.
۷- پادشاهان هندوستان.
وی سرانجام در بیست و پنجم
ذی القعده سال ۹۷۲ ق در گلکنده درگذشت و احتمالا در همان جا مدفون گردید.
اطلاعات دیگری از ایشان در دست نیست.
۱- دایره المعارف تشیع، ج۷، ص۳۲۶.
۲- مقدمه کتاب «تاریخ ایلچی نظام شاه».
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
