• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خرم آباد مازندران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


خرّم‌آباد ، شهری در بخش مرکزی شهرستان تنکابن، در استان مازندران است.


این شهر در قسمت شمالی شهرستان، در دهستان بلده در ارتفاع حدود پانزده متری قرار دارد. فاصله آن با شهر تنکابن
[۱] سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ۱۳۸۵ش.
در شمال، حدود یک کیلومتر و تا دریای خزر حدود سه کیلومتر است. در شمال شهر دشت حاصلخیز و در جنوب آن، به فاصله کمی (حدود چهار کیلومتر) دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز مرکزی قرار گرفته است. کوه و گردنه قلعه گردن
[۲] منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، ج۳، ص۶۹، تهران ۱۳۴۹ش ـ.
در حدود یک کیلومتری جنوب و جنوب غربی شهر واقع است و رود سه‌هزار (چشمه کیله) با جهت جنوبی ـ شمالی از مغرب آن می‌گذرد.
[۳] فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۲۲۵، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
[۴] فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۴۴۳، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
متوسط دمای سردترین ماه (آذر) ْ۵، متوسط دمای گرم‌ترین ماه (مرداد) ْ۸ر۲۵ و میزان بارش سالیانه ۰۴۳، ۱ میلیمتر است. رطوبت نسبی در خرّم‌آباد بالاست و میانگین آن در روز میان ۸۸ تا ۹۱% متغیر است.
[۵] سازمان هواشناسی کشور، سالنامه آماری هواشناسی: ۷۴ـ ۱۳۷۳، ج۱، ص۴۴۸، تهران ۱۳۷۵ش.


در ۱۳۲۳ش، آبادی خرّم‌آباد جزو دهستان خرّم‌آباد در شهرستان شهسوارِ (تنکابن) استان دوم
[۶] ) ساری: استانداری استان مازندران، ۱۳۴۵ش (.
بود.
[۷] ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت‌احوال، کتاب اسامی دهات کشور، ج۱، ص۲۱۱، ج ۱، تهران ۱۳۲۹ش.
این آبادی در ۱۳۳۰ش به شهر تبدیل شد.
[۸] ایران وزارت کشور معاونت سیاسیدفترتقسیماتکشوری، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن، ذیل «استان مازندران»، تهران ۱۳۸۱ش.
در ۱۳۶۵ش، نام دهستان خرّم‌آباد به بلده (به مرکزیت آبادی قلعه‌گردن) تغییر یافت.
[۹] ایران وزارت کشور، تقسیمات کشور شاهنشاهی ایران، ذیل «استان مازندران»، تهران ۱۳۵۵ش.
[۱۰] حبیب‌اللّه مشایخی، نگاهی همه سویه به تنکابن، ج۱، ص۵۱۸ـ۵۱۹، تهران ۱۳۸۰ش.


مهم‌ترین‌آثار شهر و پیرامون آن، عمدتآ از دوره قاجاریه (۱۲۱۰ـ ۱۳۴۴/۱۳۰۴ش) است، از جمله: سبزه میدان، ساختمان ناصریه معروف به ساختمان آیینه (دارای آیینه‌کاری و گچ‌بری)، ساختمان سردرب (محل زندگی سرداراسعد)، مسجد قدیمی و ویرانه‌های عمارت دیوان خانه در جنوب شرقی شهر، عمارت عالیه خانم در مشرق دیوان خانه و امامزاده شیرعلی در آبادی میانْناحیه خرّم‌آباد.
[۱۱] فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۲۲۶ـ۲۲۷، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
[۱۲] ۶۱۹، حبیب‌اللّه مشایخی، ج۱، ص۶۰۵، نگاهی همه سویه به تنکابن، تهران ۱۳۸۰ش.
[۱۳] منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، ج۳، ص۶۲، تهران ۱۳۴۹ش ـ.


جمعیت شهر خرّم‌آباد طبق سرشماری ۱۳۸۵ش، ۹۳۶، ۹ تن بوده است.
[۱۴] مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ذیل «استان مازندران»، ۱۳۸۵ش.


از پیشینه این شهر قبل از دوره قاجاریه اطلاعی در دست نیست. در دوره قاجاریه، خرّم‌آباد مرکز بلوک تنکابن بود و آبادی تنکابن بندر آن شمرده می‌شد.
[۱۵] ۵۳، یاسنت لویی رابینو، ج۱، ص۵۰، مازندران و استرآباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.

اعتمادالسلطنه
[۱۶] اعتمادالسلطنه، ج۱، ص۸۱۲.
از مسجد، حمامها و باغ معروف به باغ ناصری
[۱۷] حبیب‌اللّه مشایخی، نگاهی همه سویه به تنکابن، ج۱، ص۳۷۳، تهران ۱۳۸۰ش.
در خرّم‌آباد یاد کرده است. به نوشته معصوم‌علیشاه، در ۱۳۱۳ بلوک خرّم‌آباد یکی از شش بلوک تنکابن و آبادی خرّم‌آباد حاکم‌نشین و دارالحکومه و دارای تلگرافخانه بوده است. او از استقرار تجار باکو در کنار رودهای نزدیک خرّم‌آباد یاد کرده است.
[۱۸] محمدمعصوم‌بن‌زین‌العابدین معصوم‌علیشاه، طرائق‌الحقائق، ج۳، ص۶۱۸ـ۶۱۹، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ۱۳۴۵ش.
[۱۹] محمدمعصوم‌بن‌زین‌العابدین معصوم‌علیشاه، طرائق‌الحقائق، ج۳، ص۶۲۷، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ۱۳۴۵ش.

رابینو که در ۱۳۲۷/ ۱۹۰۹ به خرّم‌آباد رفته، آنجا را دارای ۲۵۰ خانه پراکنده و یک کاروان سرا توصیف و از میدان شهر و خانه امیراسعد در کنار آن و شنبه‌بازار و سه‌شنبه‌بازار آن‌جا یاد کرده است.
[۲۰] یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۴۹، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
[۲۱] یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۵۱، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
[۲۲] یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۵۳، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.

در دوره پهلوی با احیا و نوسازی در تنکابن و انتقال ادارات دولتی از خرّم‌آباد به تنکابن، مرکزیت منطقه به تدریج تغییر کرد.
[۲۳] ۵۵۴، حبیب‌اللّه مشایخی، ج۱، ص۵۱۰، نگاهی همه سویه به تنکابن، تهران ۱۳۸۰ش.
در مقابل، باغ‌های مرکّبات و اراضی چای خرّم‌آباد گسترش یافت.
[۲۴] راهنمای مازندران،) ساری: استانداری استان مازندران، ج۱، ص۹۳، ۱۳۴۵ش (.


(۱) اعتمادالسلطنه.
(۲) ایران وزارت کشور، تقسیمات کشور شاهنشاهی ایران، تهران ۱۳۵۵ش.
(۳) ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت‌احوال، کتاب اسامی دهات کشور، ج ۱، تهران ۱۳۲۹ش.
(۴) ایران وزارت کشور معاونت سیاسیدفترتقسیماتکشوری، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن، تهران ۱۳۸۱ش.
(۵) یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
(۶) راهنمای مازندران،) ساری: استانداری استان مازندران، ۱۳۴۵ش (.
(۷) سازمان هواشناسی کشور، سالنامه آماری هواشناسی: ۷۴ـ ۱۳۷۳، تهران ۱۳۷۵ش.
(۸) منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، تهران ۱۳۴۹ش ـ.
(۹) فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
(۱۰) مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ۱۳۸۵ش.
(۱۱) محمدمعصوم‌بن‌زین‌العابدین معصوم‌علیشاه، طرائق‌الحقائق، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ۱۳۴۵ش.
(۱۲) نقشه تقسیمات‌ کشوری ایران، مقیاس ۰۰۰، ۵۰۰، ۲ :۱، تهران:گیتاشناسی، ۱۳۷۷ش.
(۱۳) نقشه راههای شمال ایران، مقیاس ۰۰۰، ۱:۵۰۰، تهران: سازمان نقشه‌برداری‌کشور، ۱۳۷۹ش.
(۱۴) حبیب‌اللّه مشایخی، نگاهی همه سویه به تنکابن، تهران ۱۳۸۰ش؛
(۱۵) Retrieved Feb ۲۱، ۲۰۱۰، from http://wwwsciorgir/portal/ faces/public/census۸۵/census۸۵natayej/census۸۵rawdata؛

۱. ↑ سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ۱۳۸۵ش.
۲. ↑ منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، ج۳، ص۶۹، تهران ۱۳۴۹ش ـ.
۳. ↑ فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۲۲۵، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
۴. ↑ فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۴۴۳، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
۵. ↑ سازمان هواشناسی کشور، سالنامه آماری هواشناسی: ۷۴ـ ۱۳۷۳، ج۱، ص۴۴۸، تهران ۱۳۷۵ش.
۶. ↑ ) ساری: استانداری استان مازندران، ۱۳۴۵ش (.
۷. ↑ ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت‌احوال، کتاب اسامی دهات کشور، ج۱، ص۲۱۱، ج ۱، تهران ۱۳۲۹ش.
۸. ↑ ایران وزارت کشور معاونت سیاسیدفترتقسیماتکشوری، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن، ذیل «استان مازندران»، تهران ۱۳۸۱ش.
۹. ↑ ایران وزارت کشور، تقسیمات کشور شاهنشاهی ایران، ذیل «استان مازندران»، تهران ۱۳۵۵ش.
۱۰. ↑ حبیب‌اللّه مشایخی، نگاهی همه سویه به تنکابن، ج۱، ص۵۱۸ـ۵۱۹، تهران ۱۳۸۰ش.
۱۱. ↑ فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۲۶ قزوین، ج۲۶، ص۲۲۶ـ۲۲۷، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸ش.
۱۲. ↑ ۶۱۹، حبیب‌اللّه مشایخی، ج۱، ص۶۰۵، نگاهی همه سویه به تنکابن، تهران ۱۳۸۰ش.
۱۳. ↑ منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، ج۳، ص۶۲، تهران ۱۳۴۹ش ـ.
۱۴. ↑ مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ذیل «استان مازندران»، ۱۳۸۵ش.
۱۵. ↑ ۵۳، یاسنت لویی رابینو، ج۱، ص۵۰، مازندران و استرآباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
۱۶. ↑ اعتمادالسلطنه، ج۱، ص۸۱۲.
۱۷. ↑ حبیب‌اللّه مشایخی، نگاهی همه سویه به تنکابن، ج۱، ص۳۷۳، تهران ۱۳۸۰ش.
۱۸. ↑ محمدمعصوم‌بن‌زین‌العابدین معصوم‌علیشاه، طرائق‌الحقائق، ج۳، ص۶۱۸ـ۶۱۹، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ۱۳۴۵ش.
۱۹. ↑ محمدمعصوم‌بن‌زین‌العابدین معصوم‌علیشاه، طرائق‌الحقائق، ج۳، ص۶۲۷، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ۱۳۴۵ش.
۲۰. ↑ یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۴۹، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
۲۱. ↑ یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۵۱، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
۲۲. ↑ یاسنت لویی رابینو، مازندران و استرآباد، ج۱، ص۵۳، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران ۱۳۶۵ش.
۲۳. ↑ ۵۵۴، حبیب‌اللّه مشایخی، ج۱، ص۵۱۰، نگاهی همه سویه به تنکابن، تهران ۱۳۸۰ش.
۲۴. ↑ راهنمای مازندران،) ساری: استانداری استان مازندران، ج۱، ص۹۳، ۱۳۴۵ش (.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خرم آباد مازندران»، شماره ۷۰۰۵.    

رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
جعبه ابزار