• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حجامت در حدیث

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


یکی از سنّت‌های پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله حجامت بوده است و بنا بر روایت، آن حضرت برای درمان هر دردی به حجامت روی می‌آورد.


گفته‌اند حجامت پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله بر عهده ابوطیبه (غلام مُحیصه انصاری) و ابوهند (غلام فَرْوة بن عمرو بیاضی) بوده است.
[۱] ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۱، ص۴۴۳۴۴۸، (بیروت).    
[۲] ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۲، ص۲۰۲، (بیروت).    
[۳] ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۰۰، بیروت: دارصادر، (بی تا).


درباره امامان نیز گزارش‌هایی از مداومت بر حجامت
[۴] احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۲۷۱، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
[۵] احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۳۵۸، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
[۶] کلینی، اصول کافی، ج۶، ص۳۲۴.    
[۷] کلینی، اصول کافی، ج۶، ص۳۵۳.    
و نیز احادیث بسیاری در سفارش به حجامت و مداومت به آن نقل شده است.
[۸] ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۳۴۲، بیروت: دارصادر، (بی تا).
[۹] مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۵، ص۳۹، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
[۱۰] مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۷، ص۲۲، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
[۱۱] کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۱۹۲.    
[۱۲] مجلسی، بحارالانوار، ج۵۹، ص۷۳.    


بر طبق حدیثی، حجامت درمان هر بیماری است
[۱۳] ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۴۲۳، بیروت: دارصادر، (بی تا).
و فواید بسیار دارد، از جمله تقویت نور چشم، پاکیزه شدن خون و افزایش حافظه.
[۱۴] کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۱۶۰.    
[۱۵] سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۱۱، ص۲۴، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
[۱۶] سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۹۹، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.


در احادیث درباره روزهای مستحب و اوقات مکروه برای حجامت نیز بحث شده است.
مثلاً گفته‌اند که حجامت در روزهای چهارشنبه و جمعه مناسب نیست و در روزهای پنج شنبه و یکشنبه فضیلت دارد
[۱۷] ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۳ـ۱۱۵۴، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
اما بنا بر روایتی، در صورت خواندن آیة الکرسی، در هر زمان می‌توان حجامت کرد.
[۱۸] ابن بابویه، کتاب الخصال، ج۱، ص۳۹۰، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ ش.    
[۱۹] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۲.    


نکته‌های دیگری که در این باره در روایات آمده، عبارت است از توصیه به حجامت در حال ناشتا (علی الریق)
[۲۰] ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲ـ۱۱۵۳، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
[۲۱] ۴۰۹، محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، ج۴، ص۲۱۱، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، (بی تا).
(رجوع کنید به اصول کافی
[۲۲] کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۲۷۳.    
که امام صادق علیه‌السلام از حجامت در حال ناشتا نهی کرده و این کار را پس از خوردنِ چیزی بهتر دانسته است)؛ موضع حجامت (سر، دو رگ دو سوی گردن، بین دو شانه)
[۲۳] ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
[۲۴] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۳۱۱۴.    
دعاهای خاص حجامت؛ سفارش به غسل پس از حجامت
[۲۵] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱، ص۲۶۲.    
[۲۶] حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۲.    
و تأکید بر دفن خون حجامت.
[۲۷] علی بن ابوبکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۵، ص۹۴، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.


در سال‌های اخیر، درباره اهمیت حجامت در احادیث و تطبیق محتوای آن‌ها با یافته های جدید پزشکی، کتاب‌هایی تألیف شده است، که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: الحجامة و الفصد فی الدین و الطب (بیروت ۱۳۸۳ ش/۲۰۰۴)، تألیف جوادکاظم البیرمانی؛ حقیقة الحجامة بعیداً عن الاحادیث الضعیفة (دمشق ۱۳۸۴ ش/ ۲۰۰۵)، تألیف عبدالمجید الاسود؛ قال اهل السماء لخاتم الانبیاء فی لیلة الاسراء مُرْ اُمَّتک بالحجامة یا محمد (جیزه ۱۳۸۰ ش/۲۰۰۱)، تألیف شهاب البدری یاسین؛ موسوعة طب الحِجامة (عمان ۱۳۸۴ ش/ ۲۰۰۵)، تألیف غسان جعفر؛ معجزة القرن العشرین الدواء العجیب الذی... (دمشق ۱۳۷۸ ش/۱۹۹۹)، تألیف محمد امین شیخو؛ النظام الصحّی عند الامام الصادق علیه‌السلام (بیروت ۱۳۸۵ ش/۲۰۰۶)، تألیف ابراهیم کسروان؛ و الحجامة: علمٌ و شفاءٌ (قاهره ۱۳۸۵ ش/۲۰۰۶)، تألیف مِلْفی بن حسن ولیدی شهری.

(۲۰) ابن اخوه، کتاب معالم القربة فی احکام الحسبة، چاپ محمد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی مطیعی، مصر ۱۹۷۶.
(۲۱) ابن بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ ش.
(۲۲) ابن بابویه، معانی الأخبار، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش.
(۲۳) ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، بیروت: دارصادر، (بی تا).
(۲۴) ابن سعد، الطبقات الکبیر، (بیروت).
(۲۵) ابن قدامه، المغنی، بیروت: دارالکتاب العربی، (بی تا).
(۲۶) ابن ماجه، سنن ابن ماجة، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
(۲۷) یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم ۱۳۶۳ـ۱۳۶۷ ش.
(۲۸) محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، (چاپ محمد ذهنی افندی)، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
(۲۹) احمد بن محمد برقی، المحاسن، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
(۳۰) احمد بن حسین بیهقی، السنن الکبری، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
(۳۱) محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، (بی تا).
(۳۲) حرّ عاملی، وسائل الشیعة.
(۳۳) محمد بن ادریس شافعی، اختلاف الحدیث، چاپ محمد احمد عبدالعزیز، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۳۴) محمد بن احمد شمس الائمه سرخسی، کتاب المبسوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۳۵) عبدالرحمان بن نصر شیزری، کتاب نهایةالرتبةفی طلب الحسبة، چاپ سید بازعرینی، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
(۳۶) سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
(۳۷) محمد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
(۳۸) کلینی، اصول کافی.
(۳۹) مجلسی، بحارالانوار.
(۴۰) جعفر بن حسن محقق حلّی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ صادق شیرازی، (تهران) ۱۴۰۹.
(۴۱) مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
(۴۲) الموسوعةالفقهیة، کویت: وزارةالاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(۴۳) محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ علی آخوندی، بیروت ۱۹۸۱.
(۴۴) علی بن ابوبکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

۱. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۱، ص۴۴۳۴۴۸، (بیروت).    
۲. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبیر، ج۲، ص۲۰۲، (بیروت).    
۳. ↑ ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۰۰، بیروت: دارصادر، (بی تا).
۴. ↑ احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۲۷۱، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
۵. ↑ احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۳۵۸، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
۶. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۶، ص۳۲۴.    
۷. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۶، ص۳۵۳.    
۸. ↑ ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۳۴۲، بیروت: دارصادر، (بی تا).
۹. ↑ مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۵، ص۳۹، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
۱۰. ↑ مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۷، ص۲۲، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
۱۱. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۱۹۲.    
۱۲. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۵۹، ص۷۳.    
۱۳. ↑ ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۴۲۳، بیروت: دارصادر، (بی تا).
۱۴. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۱۶۰.    
۱۵. ↑ سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۱۱، ص۲۴، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
۱۶. ↑ سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۹۹، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
۱۷. ↑ ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۳ـ۱۱۵۴، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
۱۸. ↑ ابن بابویه، کتاب الخصال، ج۱، ص۳۹۰، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ ش.    
۱۹. ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۲.    
۲۰. ↑ ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲ـ۱۱۵۳، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
۲۱. ↑ ۴۰۹، محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، ج۴، ص۲۱۱، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، (بی تا).
۲۲. ↑ کلینی، اصول کافی، ج۸، ص۲۷۳.    
۲۳. ↑ ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
۲۴. ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۳۱۱۴.    
۲۵. ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱، ص۲۶۲.    
۲۶. ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۱۱۲.    
۲۷. ↑ علی بن ابوبکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۵، ص۹۴، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حجامت»، شماره۵۸۳۰.    


رده‌های این صفحه : طب اسلامی | طب سنتی
جعبه ابزار