جهاد کبیر به‌وسیلۀ قرآن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جهاد کبیر به‌وسیلۀ قرآن:
(وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبِیراً) جهاد کبیر به‌وسیلۀ قرآن:
«جهاد كبير» تعبير گويايى از اهميّت برنامه يک مبارزه الهى است.
جالب اين كه در آيه مورد بحث، اين عنوان به قرآن داده شده است، و يا به تعبير ديگر به عمل كسانى كه به‌وسيلۀ قرآن با كژی‌ها و انحراف‌ها و آلودگی‌ها مبارزه مى‌كنند.
اين تعبير از يک‌سو اهميت مبارزات منطقى و عقيدتى را روشن مى‌سازد، و ازسوى ديگر عظمت مقام قرآن را، زيرا اين نور الهى، بدون ترديد اين قدرت را دارد كه هر قلب آماده‌اى را هرجا باشد به سوى خود جذب كند و به همين دليل در آيه مورد بحث، قرآن وسيله
جهاد كبير معرفى شده است.
به موردی از کاربرد
جهاد کبیر به‌وسیلۀ قرآن در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَلا تُطِعِ الْکافِرِینَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبِیراً) (بنابراين از
کافران اطاعت مكن، و به وسيله قرآن با آنان مبارزه و
جهاد بزرگى بنما.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
مجاهده و نيز
جهاد به معناى جد،
جهد و به كار بردن نهايت نيرو در دفع دشمن است. و ضمير به قرآن بر مى‌گردد معنا اين مى‌شود كه: با قرآن با دشمنان
جهاد كن، يعنى قرآن را بر آنان بخوان و معارف و حقايق آن را بر ايشان بيان كن و حجت را بر ايشان تمام نما.
پس حاصل معنا و مضمون آيه اين شد كه: وقتى مثل رسالت الهى در بر طرف كردن حجاب جهل و غفلت از دل‌هاى مردم به وسيله اظهار حق و اتمام حجت مثل آفتاب بود در دلالت بر سايه گسترده و برداشتن آن سايه به امر خدا، و نيز مثل روز بود نسبت به شب و تعطيلى كار در آن و نيز، مثل باران بود نسبت به زمين مرده و چارپايان و
انسان‌های تشنه، ناچار، حالا كه تو حامل اين رسالت شده‌اى، و به سوى همه اهل قريه‌ها مبعوث گشته‌اى، ديگر جا ندارد كه از كافران اطاعت كنى، چون اطاعت ايشان تباه‌گر اين ناموس عمومى است كه براى هدايت قرار داده‌ايم پس بايد كه در تبليغ رسالت خود و اتمام حجت بر مردم به وسيله قرآن كه مشتمل بر دعوت حقه است نهايت كوشش و
جهد خود را مبذول دارى و
جهاد كنى با آنان
جهادى بس بزرگ است.
آيه مورد بحث روى سخن را به
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) مى‌كند و مى‌گويد: «بنابراين از كافران اطاعت مكن و به‌وسيله قرآن با آنها «
جهاد بزرگى» بنما»
اين آيه، دو دستور مهمّ را كه دو برنامه اساسى پيامبران را تشكيل مى‌دهد بيان مى‌كند نخست مى‌فرمايد:
• «بنابراين از كافران اطاعت مكن» (فَلا تُطِعِ الْکافِرِینَ) يعنى در هيچ قدم راه سازش با انحرافات آنها را پيش مگير كه سازشكارى با منحرفان، آفت دعوت به‌سوى خداست.
و دستور دوم اين كه:
• «به‌وسيله قرآن با آنها «جهاد بزرگى» كن» (وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبِیراً)
جهادى بزرگ به عظمت رسالتت، و به عظمت
جهاد تمام پيامبران پيشين،
جهادى كه تمام ابعاد روح و فكر مردم را در بر گيرد و جنبه‌هاى مادى و معنوى را شامل شود.
بدون شک منظور از
جهاد در اين مورد
جهاد فكرى و فرهنگى و تبليغاتى است، نه
جهاد مسلّحانه، چرا كه
سوره فرقان مکی است و مى‌دانيم دستور
جهاد مسلّحانه در
مکه نازل نشده بود، و به گفته مرحوم «طبرسى» در مجمع البيان، همين آيه مورد بحث، دليل روشنى است بر اين كه
جهاد فكرى و تبليغاتى در برابر وسوسه‌هاى گمراهان و دشمنان حق از بزرگترين جهادهاست، و حتى ممكن است حديث معروف پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) :
«رجعنا من الجهاد الاصغر الى الجهاد الاكبر.» «ما از
جهاد كوچک به‌سوى
جهاد بزرگ بازگشتيم» اشاره به همين
جهاد و عظمت كار دانشمندان و علما در تبليغ دين باشد.
اين تعبير، عظمت مقام قرآن را بازگو مى‌كند، زيرا وسيله‌اى است براى اين
جهاد كبير، و سلاحى است برنده كه قدرت بيان و استدلال و تأثير عميق و جاذبيّتش ما فوق تصور و قدرت انسانهاست.
«
جهاد كبير» تعبير گويايى از اهميّت برنامه يک مبارزه الهى است. جالب اين كه در آيه مورد بحث، اين عنوان به قرآن داده شده است، و يا به تعبير ديگر به عمل كسانى كه به‌وسيلۀ قرآن با كژی‌ها و انحراف‌ها و آلودگي‌ها مبارزه مى‌كنند.
اين تعبير از يک‌سو اهميت مبارزات منطقى و عقيدتى را روشن مى‌سازد، و ازسوى ديگر عظمت مقام قرآن را، زيرا اين نور الهى، بدون ترديد اين قدرت را دارد كه هر قلب آماده‌اى را هرجا باشد به‌سوى خود جذب كند و به همين دليل در آيه مورد بحث، قرآن وسيله
جهاد كبير معرفى شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جهاد کبیر به‌وسیلۀ قرآن»، ص۴۱۱.
