جشن (دوره جاهلی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اعراب دوره جاهلی دارای
جشن‌های متنوعی بوده‌اند و در مناسبت‌های مختلف، جشن‌های مختلفی را برگزار می‌کردند.
عرب
شبه جزیره به صورت قبیله‌ای و در اجتماعات پراکنده می‌زیسته‌اند و بنابراین جشن‌های آن‌ها از لحاظ زمانی و مکانی بسیار متنوع بوده و چنان‌که
جوادعلی ذکر کرده، نمی‌توان گفت که چه
جشنی در میان همه یا بیش‌تر مردم شبه جزیره در این دوره رایج بوده است.
عرب جاهلی در کنار مناسبت‌هایی چون آغاز
بهار،
ازدواج، بازگشت از
سفر، برخاستن از بستر
بیماری، پیروزی در
جنگ یا آغاز ریاست
شیخ بر
قبیله و امثال این‌ها، در ارتباط با
بت‌ها و
خدایان محلی خود
نیز جشن‌هایی برگزار می‌کردند و به‌ویژه برگزاری بازارهای موسمی نیز زمینه بروز رفتارهای جشنی در میان آنان بوده است.
غیر از
حج که از مهم‌ترین مراسم دینی و تجاری
عرب جاهلی به شمار می‌رفت، آن‌ها در این دوره با جشن‌های دینی
یهودیان و
مسیحیان ساکن شبه جزیره نیز آشنا بودند و گاه در برخی از آن‌ها شرکت می‌کردند.
در مرکز شبه جزیره ــ در
یثرب نیز ظاهراً
نوروز و
مهرگان به پیروی از سنّت‌های ایرانی جشن گرفته می‌شد.
هر چند درباره این‌که اعراب این ناحیه چگونه این جشن‌ها را برگزار می‌کردند، اطلاع روشنی در دست نیست.
رفتارهای جشنی عرب جاهلی و در واقع عرب شبه جزیره در آستانه ظهور
اسلام، مطابق بافت عمومی این گونه رفتارها در دیگر جوامع انسانی است: پوشیدن لباس‌های نیکو، به کار بردن انواع زیورآلات و
آرایش‌ها، تقدیم
ولیمه‌های مختلف، اجرای بازی‌های مختلف چون
اسب‌دوانی،
نیزه‌اندازی،
تیراندازی و گاه
چوگان، نیز
رقص و
آوازخوانی و نواختن
آلات موسیقی، به ویژه به خدمت گرفتن سیاهان حبشی برای رقص و نواختن
دف و
خوانندگی که گاه این مراسم ساز و آواز طرب‌انگیز را به عنوان
نذر برای
شفا یافتن
بیمار یا بازگشت مسافر از سفری سخت یا پیروزی در جنگ‌ها برگزار می‌کردند.
(۱)
جوادعلی، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد ۱۴۱۳/۱۹۹۳.
(۲) محمود شکری آلوسی، بلوغ‌الارب فی معرفة احوال العرب، چاپ محمد بهجه اثری، بیروت (۱۳۱۴).
(۳) احمد بن عبدالوهاب نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره (۱۹۲۳) ـ۱۹۹۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جشن‌های دوره جاهلی»، شماره۵۰۰۷.
