تَفٰاخُرٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَفٰاخُرٌ:(لَهْوٌ وَ زينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ) «تَفٰاخُرٌ» از مادّه
فَخْر (
به فتح فاء و سکون خاء)
به معنای باليدن
به مال و
جاه است.
از آن‌جا كه
حب و علاقه
دنیا سرچشمه هر
گناه و «راس كل خطيه» است در آيه ترسيم گويايى از
وضع زندگى دنيا و مراحل مختلف، و انگيزه‌هاى حاكم بر هر مرحله را ارائه داده، مى‌گويد: بدانيد زندگى دنيا تنها بازى، و
سرگرمى، و تجمل پرستى، و
تفاخر درميان شما، و افزون‌طلبى در اموال و فرزندان است.
به اين ترتيب
غفلت و
سرگرمى و
تجمل تفاخر و
تکاثر دوران‌هاى پنج‌گانه عمر آدمى را تشكيل مى‌دهند.
به موردی از کاربرد «تَفٰاخُرٌ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اعْلَموا أَنَّما الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ في الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكونُ حُطامًا وَ في الْآخِرَةِ عَذابٌ شَديدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ ما الْحَياةُ الدُّنْيا إِلّا مَتاعُ الْغُرورِ) «بدانيد زندگى دنيا تنها بازى و
سرگرمى و تجمّل پرستى و فخرفروشى در ميان شما و افزون طلبى در اموال و فرزندان است، همانندبارانى كه محصولش كشاورزان را در شگفتى و سرور فرو مى‌برد، سپس خشک مى‌شود
به گونه‌اى كه آن را زرد
رنگ مى‌بينى؛ سپس تبديل
به كاه مى‌شود. آرى دنيا نيز
به همين
سرعت مى‌گذرد و در
آخرت،
عذاب شديد است يا آمرزش و رضاى الهى؛ و زندگى دنيا چيزى جز
متاع فريب نيست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(اعْلَموا أَنَّما الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ في الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ) کلمه لعب به معناى بازى نظام‌دارى است (كه دو طرف بازى
به نظام آن آشنايى دارند، مانند الک دولک و نظاير آن) كه اطفال
به منظور رسيدن
به غرضى خيالى آن را انجام مى‌دهند. و كلمه
لهو به معناى هر عمل
سرگرم كننده‌اى است كه
انسان را از كارى مهم و حياتى و وظيفه‌اى
واجب باز بدارد. و كلمه
زینت به اصطلاح
علم صرف بناى
نوع است، يعنى مى‌فهماند كه مثلا فلانى
به نوعى مخصوص خود را آراسته، و چه بسا منظور از آن
وسیله آرايش باشد، و
به اين منظورش استعمال كنند و آرايش ، عبارت از آن است كه چيز مرغوبى را ضميمه چيز ديگرى كنى تا مردم
به خاطر جمالى كه از اين ضميمه حاصل شده مجذوب آن چيز شوند، (مثلا آرايش زنان عبارت از اين است كه زن با
طلا و جواهرات و يا رنگ‌هاى سرخ و سفيدى خود را جلوه دهد، و از ضميمه كردن آن‌ها
به خود جمالى
کسب كند،
به طورى كه بيننده مجذوب جمال او شود). و تفاخر
به معناى مباهات كردن
به حسب و
نسب است. و تكاثر در اموال و اولاد
به اين معنا است كه شخصى
به ديگرى فخر بفروشد كه من
مال و فرزند بيشترى دارم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تفاخر»، ج۳، ص ۴۱۹.
