• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تاریخ بت‌پرستی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



طبق آثار یافت شده توسط باستان‌شناسان نشانه بتپرستی به سه هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد و از قدیمی‌ترین آیین است.



برخی از باستان‌شناسان در آثار کلده و بابل از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مجسمه‌هایی یافته‌اند که نشانه بتپرستی اقوام پیشین است،
[۲] نثر طوبی، ج‌۲، ص‌۵۸.
گرچه نمی‌توان تاریخ دقیقی برای بتپرستی معین کرد؛
[۳] قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۴.
ولی می‌توان گفت بت پرستی ، قدیمی‌ترین آیین است، زیرا کهن‌ترین پیامبری که تاریخش برای ما نقل شده، حضرت نوح (علیه‌السلام) است که بنابر گزارش قرآن کریم اقدام به ردّ‌و انکار بت پرستان کرده است.
[۴] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۲، ص‌۱۱۲.
[۵] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۷، ص‌۳۵.
البته باید توجه داشت که بتپرستی نوعی تحریف در عقیده فطری خداپرستی است و با توجه به این‌که فطرت خداپرستی همواره در میان انسان‌ها بوده تحریف آن نیز در میان افراد نادان پیوسته وجود داشته است، بنابراین تاریخ بتپرستی را می‌توان با تاریخ پیدایش انسان همراه دانست. در این راستا برخی مفسران آغاز بتپرستی را به زمانی پس از حضرت آدم (علیه‌السلام) که اولین پیامبر و نخستین موحد بود و پیش از حضرت نوح (علیه‌السلام) به القای شیطان نسبت داده‌اند.
[۸] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۲، ص‌۱۱۲.
[۹] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۷، ص۳۵.
بعضی گفته‌اند:هنگامی که نوح از طواف قبر آدم آدم(علیه‌السلام) جلوگیری کرد مردم به تحریک ابلیس بت‌هایی ساختند و به پرستش آن‌ها پرداختند. برخی هم شیوع بتپرستی را اندکی پس از طوفان نوح (علیه‌السلام) تصور کرده‌اند.
[۱۵] قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۴.



از قرآن‌کریم استفاده می‌شود که گرایش به بتپرستی از زمانی نزدیک به عصر حضرت نوح وجود داشته است اما از زمان‌های پیش‌تر سخنی در میان نیست. پس از آن از بتپرستی قوم عاد ، ثمود که‌۷۰ بت داشتند ، اصحاب مدین ، اهل سبا ، اصحاب القریه، قوم ابراهیم ، مصریان در زمان حضرت‌ یوسف (علیه‌السلام) و زمان موسی (علیه‌السلام) و بنی اسرائیل خبر داده است.
[۳۱] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۶۲‌.
به گفته فخررازی مصریان در زمان یوسف (علیه‌السلام) ارواح فلکی را می‌پرستیده‌اند ؛ همچنین قرآن کریم به بتپرستی در زمان لوط ، یونس و عیسی (علیهم‌السلام) نیز اشاره کرده است.


بتپرستی آیین رایج عرب پیش از اسلام شده بود.
[۳۵] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج۲، ص۳۱۶.
برخی اولین رواج دهنده بت پرستی را در میان اعراب ابوکبشه و برخی دیگر عمرو‌ بن لحی به تقلید از شامیان دانسته‌اند. به گفته‌ای پس از سکونت حضرت اسماعیل در مکه و فزونی یافتن فرزندانش، آنجا برای زندگی آنان تنگ شد و ناگزیر به اطراف کوچ‌ کردند و هر کدام قطعه سنگی از حرم برای بزرگداشت حرم با خود بردند و آن را طواف می‌کردند تا به تدریج معبود آنان شد.
[۴۳] الموسوعة الذهبیه، ج‌۵‌، ص‌۲۱۰.
مقارن ظهور اسلام این اندیشه در میان مردم جزیرة العرب نیز وجود داشت و مردم معبودهای دیگری غیر از خدا و از جمله برخی ستاره شَعْری را می‌پرستیدند.


باید توجّه داشت که یکی از نقاط اشتراک تمدن‌های هفت‌گانه، بتپرستی بوده است و اکثر مردم دنیا در طول تاریخ بت پرست بوده‌اند.
[۴۹] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱، ص‌۱۱۲.
هم‌اکنون نیز صدها میلیون بتپرست در شرق و غرب جهان وجود دارد
[۵۱] قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۷.
و شمار آنان از مجموع مسیحیان، یهودیان و مسلمانان که تابع توحید حضرت ابراهیم‌اند، بیش‌تر است.
[۵۲] نثر طوبی، ج‌۲، ص‌۵۸‌.



۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۸، ص‌۱۷۴.    
۲. نثر طوبی، ج‌۲، ص‌۵۸.
۳. قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۴.
۴. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۲، ص‌۱۱۲.
۵. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۷، ص‌۳۵.
۶. نوح/سوره۷۱، آیه۲۱‌۲۴.    
۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۶‌، ص‌۷۴.    
۸. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۲، ص‌۱۱۲.
۹. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۷، ص۳۵.
۱۰. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدرالمنثور، ج‌۸‌، ص‌۲۹۳‌ ۲۹۵.    
۱۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۲، ص‌۳۴۹.    
۱۲. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۲، ص‌۳۸۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۱۳۷.    
۱۴. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان، ج‌۱۹، ص‌۴۳۳.    
۱۵. قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۴.
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۱۰، ص۱۳۷.    
۱۷. نوح/سوره۷۱، آیه۲۳.    
۱۸. اعراف/سوره۷، آیه۷۰.    
۱۹. هود/سوره۱۱، آیه۶۱ ۶۲.    
۲۰. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۳۳۰.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۵‌، ص‌۲۶۴.    
۲۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۰، ص‌۲۸۵.    
۲۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۰، ص‌۲۸۵.    
۲۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۷، ص‌۷۴.    
۲۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۵۲.    
۲۶. انبیاء/سوره۲۱، آیه۵۹.    
۲۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۳۹ ۴۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۰۳.    
۲۹. اعراف/سوره۷، آیه۱۲۷.    
۳۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۴۸.    
۳۱. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۶۲‌.
۳۲. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج‌۲، ص‌۲۹‌ ۳۰.    
۳۳. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۸، ص‌۴۵۸.    
۳۴. انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۵.    
۳۵. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج۲، ص۳۱۶.
۳۶. التبیان، ج‌۱۰، ص‌۱۴۱.    
۳۷. حجّ/سوره۲۲، آیه۷۱ -۷۳.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۳۰۵.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۳، ص‌۴۳۳.    
۴۰. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۲، ص‌۴۴۷.    
۴۱. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج‌۱، ص‌۶۸۴.    
۴۲. حموی، هشام بن عبدالملک، السیرة‌ النبویه، ج‌۱، ص‌۷۷.    
۴۳. الموسوعة الذهبیه، ج‌۵‌، ص‌۲۱۰.
۴۴. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۴.    
۴۵. انعام/سوره۶، آیه۵۶‌.    
۴۶. انعام/سوره۶، آیه۷۱.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۳۰۳.    
۴۸. مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ص‌۷۹.    
۴۹. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱، ص‌۱۱۲.
۵۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۰، ص‌۲۷۶.    
۵۱. قاموس کتاب مقدس، ص‌۱۶۷.
۵۲. نثر طوبی، ج‌۲، ص‌۵۸‌.



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بتپرستی».    




جعبه ابزار