• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

باب ام هانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



باب‌ ام‌هانی به یکی از درهای پیشین ضلع جنوبی مسجدالحرام اطلاق می‌شود.



باب‌ ام‌هانی در قسمت پایانی سمت غربی دیوار جنوبی قرار داشت. این در به علت مجاورت با خانه‌ ام هانی دختر ابوطالب ، به این نام خوانده می‌شد.
[۱] اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۴.
[۲] منائح الکرم، سنجاری، ج۳، ص۴۸۱، «پاورقی».
[۳] موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۲، ص۷۵۱.
این باب در دوره‌های گوناگون با نام‌های متفاوت شناخته شده است: اجیاد کبیر به علت نزدیکی آن به کوچه‌ای که به منطقه اجیاد کبیر راه داشت
[۴] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۲.
؛ باب ابوجهل به سبب نزدیکی به خانه وی
[۵] تاریخ مکة المشرفه، محمد ابن الضیاء، ج۱، ص۱۵۸.
[۶] تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
[۷] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۲.
؛ باب الملاعبه در سده نهم ق. به علت نزدیکی به خانه فرمانده نیروهای شریف مکه که ملاعبه نام داشت؛ باب الشریف از سده ۱۱ق. به سبب بیرون آمدن شرفای مکه از این در
[۹] تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
؛ باب الحمیدیه در سده ۱۴ق. به علت روبه رو بودن با دار الحکومه عثمانی که به دستور عبدالحمید دوم عثمانی ساخته شد.
[۱۰] مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲-۲۳۳.
نیز نام‌هایی چون باب الفرجو باب المعامل
[۱۲] سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
بدون اشاره به وجه تسمیه، برای این در یاد شده است.


این باب در گسترش دوم دوران مهدی عباسی و در پی ویران شدن خانه‌ ام هانی به سال ۱۶۷ق.
[۱۳] اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۲۳.
با دو ورودی ساخته شد.
[۱۴] تاریخ عمارة الحرم المکی، حسین عبدالله باسلامه، ص۲۰۲.
ارتفاع باب کمی بیش از ۱۳ ذراع (حدود ۵/۶ متر) و پهنای آن کمی بیش از ۱۴ ذراع (حدود هفت متر) بود.
[۱۵] اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۴.
بنای باب عبارت بود از: دو ورودی به هم پیوسته و ستونی مرمرین در میان آن‌ها که بر پایه‌ای از چوب ساج و مزین به آب طلا قرار گرفته بود.
[۱۶] اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۸۶.
گزارش‌های منابع سده پنجم تا دهم ق.
[۱۷] سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
از استمرار وضعیت باب حکایت دارد. در گسترش مسجد به سال ۹۸۴ق. در دوران سلطان مراد سوم این در نیز بازسازی شد و پهنای در به شش متر تغییر یافت. پهنای هر ورودی در این گسترش دو متر بود.
[۲۰] تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
[۲۱] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۳.
بر بالای در، هماهنگ با درهای دیگر دیوار جنوبی، طاق‌هایی نیم دایره قرار داده شد. بسمله و آیات ۱-۳ فتح: {انا فتحنا لک فتحا مبینا لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر و یتم نعمته علیک و یهدیک صراطا مستقیما و ینصـرک الله نصـرا عزیزا} با خط ثلث بر بالای این طاق‌ها نقش بسته بود.
[۲۳] مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲.
[۲۴] تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
در بخش پیشین این در، ایوانی با دو طاق وجود داشت
[۲۵] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۳.
که بالای آن‌ها ۱۳ کنگره قرار گرفته بود.
[۲۶] تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
[۲۷] تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
ارتفاع این در از کف رواق جنوبی مسجدالحرام ۱۲ پله
[۲۸] مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲-۲۳۳.
یا ۱۰ پله
[۲۹] تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
بود و بر دو ورودی آن، چهار لنگه در چوبی محکم قرار داده بودند.
[۳۰] تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.



به سال ۱۰۰۳ق. شریف ابونمی ثانی مصلایی برای شرفای مکه نزدیک این باب در مسجدالحرام ساخت. از این رو، شرفا از باب‌ ام هانی رفت و آمد می‌کردند.
[۳۱] منائح الکرم، سنجاری، ج۳، ص۵۰۰-۵۰۱.
این باب در گسترش اول دوران سعودی (۱۳۶۹-۱۳۷۵ق.) برداشته شد.
[۳۲] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۴.




اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛ اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ تاریخ عمارة الحرم المکی الشریف: فوزیه مطر، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام: حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری؛ تاریخ مکة المشرفه: محمد ابن الضیاء (م. ۸۵۴ق.) ، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق؛ تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. ۱۳۲۱ق.) ، به کوشش ابن دهیش، ۱۴۲۴ق؛ رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد (م. ۶۱۴ق.) ، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م؛ سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق.) ، تهران، زوار، ۱۳۸۱ش؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) ، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق؛ منائح الکرم: علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.) ، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۱۹ق؛ موسوعة مرآة الحرمین الشریفین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.) ، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.


۱. اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۴.
۲. منائح الکرم، سنجاری، ج۳، ص۴۸۱، «پاورقی».
۳. موسوعة مرآة الحرمین، ایوب صبری پاشا، ج۲، ص۷۵۱.
۴. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۲.
۵. تاریخ مکة المشرفه، محمد ابن الضیاء، ج۱، ص۱۵۸.
۶. تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
۷. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۲.
۸. شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۱، ص۳۱۵.    
۹. تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
۱۰. مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲-۲۳۳.
۱۱. شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۱، ص۳۱۵.    
۱۲. سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
۱۳. اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۲۳.
۱۴. تاریخ عمارة الحرم المکی، حسین عبدالله باسلامه، ص۲۰۲.
۱۵. اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۴.
۱۶. اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۸۶.
۱۷. سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
۱۸. رحلة ابن جبیر، محمد بن احمد، ص۸۲-۸۳.    
۱۹. شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۱، ص۳۱۵.    
۲۰. تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
۲۱. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۳.
۲۲. فتح/سوره۴۸، آیه۱ ۳.    
۲۳. مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲.
۲۴. تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
۲۵. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۳.
۲۶. تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
۲۷. تحصیل المرام، محمد بن احمد الصباغ، ج۱، ص۳۸۳.
۲۸. مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج۱، ص۲۳۲-۲۳۳.
۲۹. تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
۳۰. تاریخ عمارة المسجد الحرام، حسین عبدالله باسلامه، ص۱۲۵.
۳۱. منائح الکرم، سنجاری، ج۳، ص۵۰۰-۵۰۱.
۳۲. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، طه عبدالقادر، ص۱۱۴.



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«باب ام هانی».    




جعبه ابزار