اهل‌بیت و ابراهیم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به فرموده
قرآن کریم ،
اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم از نسل
ابراهیم علیه السلام می باشند.
به فرموده قرآن کریم، اهل بیت
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم از
نسل ابراهیم علیه السلام می باشند: «وجعلها کلمة
باقیة فی عقبه لعلهم یرجعون» او کلمه
توحید را کلمه باقیه در اعقاب خود قرار داد تا به سوی خدا بازگردند. (در روایتی از
علی علیه السلام ذیل آیه به مطلب یاد شده تصریح شده است.
)
از ظاهر کلام برمی آید که ضمیر فاعل مستتر در کلمه «جعلها» به الله تعالی بر می‌گردد، و
ضمیر بارز در آن - به طوری که بعضی گفته‌اند - به کلمه
برائت برمی گردد که ابراهیم از آن سخن گفت، و معنایش همان معنای کلمه توحید است، یعنی کلمه لا
اله الا الله که مفادش نفی خدایان دروغین است، نه نفی آنها و اثبات خدای تعالی، چون کلمه الله در این جمله مضموم است چون
بدل از
اله است و منصوب نیست تا منصوب به
استثناء باشد، و این مطلبی است روشن و هیچ احتیاجی به تکلف‌هایی که بعضی از مفسرین مرتکب شده‌اند ندارد. گفته‌اند که ضمیر در «جعلها» به کلمه توحید برمی گردد که از کلام
ابراهیم علیه السلام فهمیده می‌شود.
و مراد از کلمه (عقب)
ذریه و فرزندان ابراهیم علیه السلام است. و معنای جمله «لعلهم یرجعون» این است که : شاید از
عبادت آلهه غیر خدا به سوی عبادت خدا برگردند. یعنی باز گردند بعضی از آنها - که همان پرستندگان غیر خدا هستند - به
دعوت بعضی دیگر - که همان پرستندگان خدا هستند - به عبادت خدای تعالی. و از همین جا معلوم می‌شود که مراد از بقاء کلمه در ذریه فرزندان ابراهیم این است که ذریه آن جناب چنان نباشد که به کلی و حتی یک نفر موحد در آنان
باقی نماند، بلکه همواره و مادام که نسل آن جناب در روی
زمین باقی است، افرادی موحد در بین آن یافت بشود و چه بسا این
استجابت همان دعایی باشد که ابراهیم علیه السلام قبلا ذکر کرده و عرضه داشته بود: «و اجنبنی و بنی ان نعبد الاصنام».
حضرت ابراهیم علیه السلام نه تنها در حیات خود طرفدار
اصل توحید و
مبارزه با هر گونه
بت پرستی بود، بلکه تمام تلاش و کوشش خود را به کار گرفت که کلمه توحید همیشه در جهان
باقی و برقرار بماند، چنانکه در آیه بعد می‌گوید: (او کلمه توحید را کلمه باقیه در فرزندان و اعقاب خود قرار داد تا به سوی خدا بازگردند).
جالب اینکه امروز تمام ادیانی که در کره زمین دم از توحید می‌زنند از تعلیمات توحیدی ابراهیم علیه السلام
الهام می‌گیرند، و سه پیامبر بزرگ
الهی موسی علیه السلام و
عیسی علیه‌السلام و
محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از دودمان او هستند، و این دلیل صدق پیشگوئی
قرآن در این زمینه است.
درست است که قبل از ابراهیم علیه السلام انبیای دیگری همچون
نوح علیه السلام با شرک و بت پرستی مبارزه کردند و جهانیان را به سوی توحید دعوت نمودند، ولی کسی که به این کلمه
استقرار بخشید، و پرچم آن را همه جا برافراشت ابراهیم علیه السلام بت شکن بود. او نه تنها در زمان خود کوشش فراوان برای تداوم خط توحید نمود بلکه در دعاهای خویش نیز از ساحت
قدس پروردگار همین معنی را
طلب کرد و عرضه داشت: «و اجنبنی و بنی ان نعبد الاصنام» (من و فرزندانم را از اینکه پرستش بتها کنیم دور دار).
در اینجا
تفسیر دیگری نیز وجود دارد، و آن اینکه ضمیر در (جعل) به خداوند بازمی گردد، و مفهوم جمله چنین می‌شود: خداوند کلمه توحید را در دودمان ابراهیم
باقی و برقرار ساخت. ولی بازگشت ضمیر به خود ابراهیم علیه السلام (تفسیر اول) مناسبتر به نظر می‌رسد، زیرا جمله‌های قبل، از ابراهیم و کارهای او سخن می‌گوید، و مناسب است که این هم جزء کارهای ابراهیم باشد، به خصوص اینکه در آیات متعددی از قرآن روی این معنی تکیه شده است که ابراهیم
اصرار داشت فرزندان و اعقابش بر آئین
الهی باقی بمانند، چنانکه در
سوره بقره آیه ۱۳۱ و ۱۳۲ می‌خوانیم : «اذ قال له ربه اسلم قال اسلمت لرب العالمین و وصی بها ابراهیم بنیه و یعقوب یا بنی ان الله اصطفی لکم الدین فلا تموتن الا و انتم مسلمون» (به خاطر بیاورید هنگامی را که پروردگار ابراهیم به او گفت : اسلام بیاور و
تسلیم در برابر حق باش، او گفت : در برابر پروردگار جهانیان تسلیمم، و ابراهیم فرزندان خود را به این آئین توحید
وصیت کرد همچنین
یعقوب و گفت : ای فرزندان من خداوند این دین را برای شما برگزیده است، جز به آئین
اسلام از دنیا نروید).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵ف ص۳۳۵، برگرفته از مقاله «اهل‌بیت و ابراهیم».
