• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اعجاز بیانی قرآن (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اعجاز بیانی قرآن به معجزه بودن قرآن از جهت فصاحت و بلاغت و صنایع ادبی اطلاق می‌شود.



«اعجاز بیانی» یکی از وجوه اعجاز قرآن است که در برخی از منابع علوم قرآنی از آن با عنوان‌های اعجاز ادبی، اعجاز اسلوب بیانی ، اعجاز اسلوبی، اعجاز لغوی، اعجاز فصاحت، اعجاز بلاغی و اعجاز لفظی قرآن تعبیر شده است.


برخی از ویژگی‌های اعجاز بیانی قرآن به این شرح است:
۱. فصیح بودن الفاظ و وافی بودن کلمات برای بیان مقصود و مطابقت آن با مقتضای حال و مقام؛
۲. به کارگیری صنایع ادبی و ظرافت‌های بیانی مانند استعاره ، تمثیل ، کنایه ، ارداف ، طباق و…؛
۳. فراگیری واژه‌ها و محدود نبودن ظرفیت آن؛
۴. هماهنگی لفظ و معنا، و آهنگ واژه‌ها با معانی آن؛
۵. رعایت ادب و عفت در گزینش واژه‌ها، مثل واژه‌هایی که کنایه از آمیزش و عمل جنسی است؛ مانند: رفث، مس، لمس و مراوده که در داستان حضرت یوسف و زلیخا از عشوه گری‌های زلیخا به «مراوده» تعبیر شده است؛
۶. دقت در انتخاب و بیان کلمات و ترسیم صحنه‌های حساس به گونه بسیار جالب و شیوا؛
۷. حکمت آموز بودن گزینش واژه‌ها و تقابل آن؛ مانند: (... اشداء علی الکفار رحماء بینهم...) . واژه «شدت» مقابل «لینت» است، نه در مقابل «رحمت»؛ اما خداوند واژه «رحمت» را مقابل «شدت» آورده تا به انگیزه «لینت» اشاره کرده باشد که رحمت است، نه فریب و نفاق.
و در آیات بسیاری، جهل مقابل هدایت و به جای ضلالت آمده است تا انگیزه ضلالت را بیان کند.
[۷] عتر، حسن ضیاءالدین، المعجزة الخالدة، ص۲۵۰.
[۸] عتر، حسن ضیاءالدین، المعجزة الخالدة، ص۱۹۹.
[۹] ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۱۵۲.
[۱۰] ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۱۱۸-۲۵۱.
[۱۱] ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۹۸.
[۱۲] رافعی، مصطفی صادق، اعجاز قرآن و بلاغت محمدصلی الله علیه وآله، ص۱۲۷.
[۱۳] خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، ص۴۰.
[۱۴] صابونی، محمد علی، التبیان فی علوم القرآن، ص۱۵۷.
[۱۵] عرفان، حسن، پژوهشی در شیوه‌های اعجاز قرآن، ص۲۵.



۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۲۳.    
۲. فتح/سوره۴۸، آیه۲۹.    
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۲، ص۹۸.    
۴. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۴، ص۱۰.    
۵. زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۲، ص۳۳۱.    
۶. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۱۰.    
۷. عتر، حسن ضیاءالدین، المعجزة الخالدة، ص۲۵۰.
۸. عتر، حسن ضیاءالدین، المعجزة الخالدة، ص۱۹۹.
۹. ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۱۵۲.
۱۰. ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۱۱۸-۲۵۱.
۱۱. ابو زهره، محمد، معجزه بزرگ ،پژوهشی در علوم قرآن، ص۹۸.
۱۲. رافعی، مصطفی صادق، اعجاز قرآن و بلاغت محمدصلی الله علیه وآله، ص۱۲۷.
۱۳. خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، ص۴۰.
۱۴. صابونی، محمد علی، التبیان فی علوم القرآن، ص۱۵۷.
۱۵. عرفان، حسن، پژوهشی در شیوه‌های اعجاز قرآن، ص۲۵.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اعجاز بیانی قرآن».    




جعبه ابزار