• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌شهید ابومروان‌ عبدالملک‌ بن‌ احمد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابومروان‌ عبدالملک‌ بن‌ احمد (۳۲۳-۳۹۳/۹۳۵-۱۰۰۳م‌)، یکی از افراد خاندان بنوشهید است. بنوشهید خاندان‌ اندلسی‌ است که‌ در سده‌های‌ ۲ - ۴ق‌ وزارت‌ یافتند و در فقه‌ و حدیث‌ و شعر و ادب‌ نیز دست‌ داشتند.



ابومروان‌ عبدالملک‌ بن‌ احمد (۳۲۳-۳۹۳/۹۳۵-۱۰۰۳م‌)، وزیر امیر منصور عامری و از ندیمان‌ و نزدیکان‌ وی‌ بود
[۱] حمیدی‌، محمد، جذوة المقتبس‌، ج۲، ص۴۴۴، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ ابیاری‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م.
و مانند بیش‌تر بزرگان‌ دولت‌ عامری‌ در محله زیبای‌ مُنیة المعیره در نزدیکی‌ المدینة الزاهره اقامت‌ داشت‌ که‌ در اواخر عمر امیر او را به‌ یکی‌ از منازل‌ مجاور قصر خویش‌ انتقال‌ داد.


ابومروان‌ شاعری‌ ادیب‌ بود و در پرتو دوستی‌ و صمیمیت‌ با امیر منصور، زندگی‌ را سراسر به‌ عیش‌ و عشرت‌ گذرانید
[۵] مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ج۱، ص۴۰۰-۴۰۱، ازهار الریاض‌، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م‌.
[۶] مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ازهار الریاض‌، ج۱، ص۵۸۵ -۵۸۶، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م.
وی‌ در لغت‌، شعر، تاریخ‌، و تراجم‌ تبحّر داشت.


از قاسم‌ ابن‌اصبع‌ و وهب‌ بن‌ مسره روایت‌ می‌کرد و ابوعبدالله‌ ابن‌عائذ از او روایت‌ می‌کرده‌، چنانکه‌ در فهرست‌ شیوخش‌ از وی‌ نام‌ برده‌ و به‌ ۱۰ سال‌ مصاحبت‌ با او اشاره‌ کرده‌ است.
[۸] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث‌ ۳۸۱-۴۰۰ق)، به‌ کوشش‌ عمر عبدالسلام‌ تدمری‌، بیروت‌، ۱۴۰۹ق‌/۱۹۸۸م‌.



ابومروان‌ کتاب‌ التاریخ‌ الکبیر را در بیش‌ از ۱۰۰ جلد مشتمل‌ بر وقایع‌ و اخبار تاریخ‌ اسلام‌ به‌ ترتیب‌ سنوات‌ از ۴۰ق‌/۶۶۱م‌ تا سال‌ وفات‌ خود تألیف‌ کرد.
[۱۰] ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث‌ ۳۸۱-۴۰۰ق)، به‌ کوشش‌ عمر عبدالسلام‌ تدمری‌، بیروت‌، ۱۴۰۹ق‌/۱۹۸۸م.
وی‌ با آنکه‌ در روایت‌ شعر از شعرای‌ مشرق‌ و تراجم‌ و احوال‌ آنان‌ متبحر بود، نسبت‌ به‌ اندلس‌ نیز تعصب‌ می‌ورزید و به‌ اظهارات‌ صاعد بغدادی‌ که‌ در باب‌ فضایل‌ بلاد مشرق‌ در مجلس‌ امیر منصور بسیار سخن‌ گفته‌ بود، در قطعه‌ شعری‌ خطاب‌ به‌ امیر منصور پاسخ‌ داد و از اندلس‌ سخت‌ دفاع‌ کرد
[۱۲] ابن‌بسام‌، علی‌، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۲۷، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، تونس‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م.
[۱۳] ابن‌ظافر ازدی‌، علی‌، بدائع‌ البدائه‌، ج۱، ص۳۵۴، به‌ کوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌، ۱۹۷۰م.
[۱۴] مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ازهار الریاض‌، ج۳، ص۲۶۰، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م.

اشعار وی‌ را ابن‌بسام‌،
[۱۵] ابن‌بسام‌، علی‌، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۳۰، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، تونس‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م.
حمیدی‌،
[۱۷] حمیدی‌، محمد، جذوة المقتبس‌، ج۲، ص۴۴۴، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ ابیاری‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م.
ضبی‌، ابن‌کتانی‌، و ابن‌سعید آورده‌اند. اخیراً اشعار او در مجموعه‌ای‌ گردآوری‌ و چاپ‌ شده‌ است‌. ، مشاهیر این‌ خاندان‌ بسیارند و می‌توان‌ نام‌های‌ ایشان‌ را در منابع‌ اندلسی‌ یافت‌، اما هیچ‌ کدام‌ از حیث‌ شهرت‌ و منزلت‌ به‌ پای‌ ابوعامر احمد نمی‌رسند.


۱. حمیدی‌، محمد، جذوة المقتبس‌، ج۲، ص۴۴۴، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ ابیاری‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م.
۲. ابن‌بشکوال‌، خلف‌، الصلة، ج۱، ص۳۳۹، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌/۱۹۵۵م.    
۳. ابن‌بسام‌، علی‌، الذخیره، ج۴، ص۲۹-۳۰، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، تونس‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م‌.    
۴. ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، الحلّة السیراء، ج۱، ص۲۷۶، به‌ کوشش‌ حسین‌ مؤنس‌، قاهره‌، ۱۹۶۳م.    
۵. مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ج۱، ص۴۰۰-۴۰۱، ازهار الریاض‌، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م‌.
۶. مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ازهار الریاض‌، ج۱، ص۵۸۵ -۵۸۶، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م.
۷. ابن‌بشکوال‌، خلف‌، الصلة، ج۱، ص۳۳۸-۳۳۹، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌/۱۹۵۵م.    
۸. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث‌ ۳۸۱-۴۰۰ق)، به‌ کوشش‌ عمر عبدالسلام‌ تدمری‌، بیروت‌، ۱۴۰۹ق‌/۱۹۸۸م‌.
۹. ابن‌بشکوال‌، خلف‌، الصلة، ج۱، ص۳۳۸، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌/۱۹۵۵م.    
۱۰. ذهبی‌، محمد، تاریخ‌ الاسلام‌، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث‌ ۳۸۱-۴۰۰ق)، به‌ کوشش‌ عمر عبدالسلام‌ تدمری‌، بیروت‌، ۱۴۰۹ق‌/۱۹۸۸م.
۱۱. حاجی‌ خلیفه‌، مصطفی بن عبدالله، کشف‌ الظنون، ج۱، ص۲۸۱.    
۱۲. ابن‌بسام‌، علی‌، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۲۷، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، تونس‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م.
۱۳. ابن‌ظافر ازدی‌، علی‌، بدائع‌ البدائه‌، ج۱، ص۳۵۴، به‌ کوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌، ۱۹۷۰م.
۱۴. مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ازهار الریاض‌، ج۳، ص۲۶۰، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۵۹ق‌/۱۹۴۰م.
۱۵. ابن‌بسام‌، علی‌، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۳۰، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، تونس‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م.
۱۶. ابن‌بشکوال‌، خلف‌، الصلة، ج، ص۳۳۹، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌/۱۹۵۵م.    
۱۷. حمیدی‌، محمد، جذوة المقتبس‌، ج۲، ص۴۴۴، به‌ کوشش‌ ابراهیم‌ ابیاری‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م.
۱۸. ضبّی‌، احمد، بغیة الملتمس‌، ج۱، ص۳۷۴، قاهره‌، ۱۹۶۷م.    
۱۹. ابن‌کتّانی‌، محمد، کتاب‌ التشبیهات‌، ج۱، ص۱۶۶، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۴۰۶ق.    
۲۰. ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، الحلّة السیراء، ج۱، ص۲۴۰، به‌ کوشش‌ حسین‌ مؤنس‌، قاهره‌، ۱۹۶۳م.    
۲۱. ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، الحلّة السیراء، ج۱، ص۲۷۶-۲۷۷، به‌ کوشش‌ حسین‌ مؤنس‌، قاهره‌، ۱۹۶۳م.    
۲۲. ابن‌سعید، علی بن موسی، المغرب‌ فی‌ حلی‌ المغرب‌، ج۱، ص۱۹۸- ۱۹۹، به‌ کوشش‌ شوقی‌ ضیف‌، قاهره‌، ۱۹۵۳م.    
۲۳. زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌، ج۴، ص۱۵۶.    



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ِ شهید»، ج۴، ص۱۳۹۲.    




جعبه ابزار