ابن‌بیری ابواسحاق ابراهیم بن حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ بیری، ابواسحاق ابراهیم بن حسین بن احمد بن محمد بن احمد بن بیری (۱۰۲۳ یا ۱۰۲۹- ۱۰۹۹ق/۱۶۱۴ یا ۱۶۲۰- ۱۶۸۸م)، فقیه حنفی و مفتی مکه می باشد.
ابن پیری در
مدینه متولد شد.
آموزش را نزد عمویش
علامه محمد ابن بیری و
شیخ الاسلام عبدالرحمان مرشدی آغاز کرد.
سپس ادبیات را از
علی بن جمال و
حدیث را از ابن اعلان آموخت و از بسیاری از استادان آن زمان
اجازه گرفت.
او را در زمره فقیهان بزرگ حنفی و از دانشمندان این
مذهب به شمار آورده‌اند.
عده‌ای از فقهای حنفی
مصر کتباً اجازه روایت به وی دادند.
سرانجام به ریاست و امامت مذهب
حنفیه رسید و مفتی مکه شد،
و سالها بر این سمت باقی بود و شماری از استادان از جمله
حسن بن علی عجیمی و
تاج‌الدین دهان و بسیاری از محدثانی که به مکه می‌آمدند از وی اجازه روایت می‌گرفتند.
ابن بیری در دوران حکومت شریف برکات محمد بن سلیمان مغربی که مردی با نفوذ بود و با او الفتی نداشت معزول شد.
ابن بیری فرزندی شایسته داشت که در زمان حیاتش از
دنیا رفت، پس از این واقعه وی از مردم کناره گرفت و به مطالعه و تحریر و تألیف پرداخت.
تعداد تألیفات وی را بیش از ۷۰ ذکر کرده‌اند.
وی در روز یکشنبه ۱۶
شوال ۱۰۹۹ق/ ۵ اوت ۱۶۸۸م درگذشت و در
معلات نزدیک مقبره
حضرت خدیجه (علیهاالسلام) مدفون گردید.
سال وفات وی را ۱۰۹۶ق/۱۶۸۵م ذکر کرده است.
عمده ذوی الالباب و البصائر لحل مبهمات الاشیاء و النظایر، نسخه‌هایی از آن در اوقاف
بغداد و در
مصر ،
و در
الجزائر ،
موصل و رامپور؛ جامع للمسائل المهمات فی الاحکام معین لمن ابتلی بفصل الخصومات من الفضلاء که نسخه خطی آن در کتابخانه بریل لیدن موجود است؛ العجالة فی حکم بیع العدة و الامانة و السؤل و المراد فی جواز استعمال المسک و العنبر و الزباد که نسخه آن دو در همان کتابخانه موجود است؛ الاقوال المرضیة فی تحقیق حکم الاقتداء بالمخالف و ما کان
عمت به البلیة؛ رد قول العنید بجواز الاقتداء بالمخالف فی العید؛ رسالة الطلاق المعلق بالعباد؛ رسالة فی الفرائض، رفع الاذرعی فیما تدر بالعیار؛ القول الازهر فیما یفتی به یقول الامام زفر که نسخ آن در رامپور موجود است.
علاوه بر کتب مذکور، محبی
و
بغدادی
چند کتاب دیگر او را نام برده‌اند.
(۱) ازهریه، فهرست.
(۲) محمد اسعد اطلس، الکشاف عن مخطوطات خزائن کتب الاوقاف، بغداد، ۱۳۷۲ق/۱۹۵۳م.
(۳) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، استانبول، ۱۹۴۵م.
(۴) محمد امین محبی، خلاصة الاثر، بولاق، ۱۲۸۴ق/۱۸۶۷م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن بیری»، ج۳، ص۹۹۴.
