• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات عین الهی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات عین الهی یعنی آیاتی از قرآن که نشان دهنده نظارت و مراقبت خداوند بر مخلوقات است.



واژه عین در قرآن ۶۵ بار و در معانی متعددی به کار رفته است:

۱.۱ - چشم

یکی از معانی واژه عین در قرآن چشم (عضو بدن) است؛ مانند آیات: ۴۵ سوره مائده ، ۱۳ سوره آل عمران ، ۸۳ سوره مائده ، ۱۷۹ سوره اعراف و….

۱.۲ - چشمه

یکی دیگر از معانی عین در قرآن چشمه است که در چشمه آب گوارا، چشمه آب داغ و جوشان و چشمه مس مذاب بکار رفته است؛ مانند آیات: ۶۰ سوره بقره، ۵ سوره غاشیه، ۱۲ سوره سبا و….

۱.۳ - نظارت و مراقبت

در برخی از آیات قرآن واژه عین کنایه از نظارت و مراقبت می‌باشد؛ مانند: آیه ۳۷ سوره هود .


واژه عین در چند آیه به خداوند سبحان نسبت داده شده است؛ این بخش از آیات را آیات صفت عین می‌گویند که عبارتند از:
۱. آیه ۳۷ سوره هود: ((واصنع الفلک باعیننا ووحینا)؛ ) و زیر نظر ما و [۱۰]     وحی ما کشتی را بساز.
۲- آیه ۲۷ سوره مؤمنون : ((فاوحینا الیه ان اصنع الفلک باعیننا ووحینا)؛ ) پس به او وحی کردیم که زیر نظر ما و [۱۲]     وحی ما کشتی را بساز.
۳. آیه ۴۸ سوره طور : ((واصبر لحکم ربک فانک باعیننا)؛ ) و در برابر دستور پروردگارت شکیبایی پیشه کن که تو خود در حمایت مایی.
۴. آیه ۱۴ سوره قمر : ((تجری باعیننا جزاء لمن کان کفر)؛ )[۱۵]     زیر نظر ما روان بود [۱۶]     پاداش کسی بود که مورد انکار واقع شده بود.
۵. آیه ۳۹ سوره طه : ((والقیت علیک محبة منی ولتصنع علی عینی)؛ ) و مهری از خودم بر تو افکندم تا زیر نظر من پرورش یابی.


افزون بر آیات صفت عین، آیاتی هم بصر و نظر را به خداوند نسبت داده‌اند؛ مانند آیات: ۷۷ سوره آل عمران و ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت . برخی از فرق اسلامی همانند مجسمه با جمود بر ظواهر این آیات، به جسمیت خداوند قائل شده، معتقدند خداوند چشم دارد، قابل رؤیت است، در قیامت مجسم می‌شود و بندگان او را می‌بینند.


به اعتقاد اکثر علمای اسلامی رؤیت خداوند محال است؛ زیرا لازمه رؤیت هر شیء، جسم بودن و مکان، اجزا و جهت داشتن است، که هیچ یک در خداوند سبحان راه ندارد و امکان پذیر نیست. همچنین مفاد آیات متعددی از قرآن، نفی رؤیت و جسمیت است؛ مانند: ((لا تدرکه الابصار...) ) و ((... لیس کمثله شیء...) ).در نتیجه، منظور از آیات صفت عین، دیدگان ظاهری نیست؛ بلکه مراد از آن، حفظ، مراقبت و نظارت است.
[۲۰] قرشی بنابی، علی اکبر، ۱۳۰۷، قاموس قرآن، ج۵، ص۸۴.
[۲۲] معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۲۸.
[۲۳] مصطفوی، حسن، ۱۲۹۴-۱۳۸۴، التحقیق فی کلمات القرآن، ص۲۸۰-۲۸۵.
[۲۴] سبحانی، جعفر، ۱۳۰۸، منشور جاوید قرآن، ج۳، ص۳۵۷.
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵، پیام قرآن، روش تازه‌ای درتفسیر موضوعی قرآن، ج۴، ص۲۲۱-۲۵۴.



۱. مائده/سوره۵، آیه۴۵.    
۲. مائده/سوره۵، آیه۸۳.    
۳. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۷۹.    
۵. بقرة/سوره۲، آیه۶۰.    
۶. غاشیة/سوره۸۸، آیه۵.    
۷. سبا/سوره۳۴، آیه۱۲.    
۸. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۸۷.    
۹. هود/سوره۱۱، آیه۳۷.    
۱۰. هود/سوره۱۱، آیه۳۷.    
۱۱. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۷.    
۱۲. طور/سوره۵۲، آیه۴۸.    
۱۳. قمر/سوره۵۴، آیه۱۴.    
۱۴. طه/سوره۲۰، آیه۳۹.    
۱۵. آل عمران/سوره۳، آیه۷۷.    
۱۶. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۲.    
۱۷. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۳.    
۱۸. انعام/سوره۶، آیه۱۰۳.    
۱۹. شوری/سوره۴۲، آیه۱۱.    
۲۰. قرشی بنابی، علی اکبر، ۱۳۰۷، قاموس قرآن، ج۵، ص۸۴.
۲۱. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۹-۲۰.    
۲۲. معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۲۸.
۲۳. مصطفوی، حسن، ۱۲۹۴-۱۳۸۴، التحقیق فی کلمات القرآن، ص۲۸۰-۲۸۵.
۲۴. سبحانی، جعفر، ۱۳۰۸، منشور جاوید قرآن، ج۳، ص۳۵۷.
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵، پیام قرآن، روش تازه‌ای درتفسیر موضوعی قرآن، ج۴، ص۲۲۱-۲۵۴.



فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «عین الهی».    




جعبه ابزار